Ne živim u Srbiji niti ću živjeti. Nisam njen državljanin i ne biram tamošnje narodne političke predstavnike. Živim van Srbije i sa sigurne udaljenosti posmatram politička dešavanja u Srbiji.
Ipak, osjetio sam potrebu da u jednom novinskom osvrtu dam svoj pogled na politička dešavanja u Srbiji, prije svega o razlozima opozicionog neuspjeha svih ovih godina.
Radi se o tome da sam primijetio da tamošnji politički analitičari, novinari i publicisti, kao i sami opozicionari, nedovoljno samokritički ne uviđaju ili ne toliko precizno artikulišu višegodišnje neuspjehe opozicionih političkih partija na izborima u Srbiji i razloge tih konstantnih poraza i gubitništava.
Predstaviću svoje mišljenje krajnje pojednostavljeno, zbog ograničenog prostora, samo u nekoliko osnovnih pregnantnih teza.
1. Demokratska opozicija u Srbiji ako hoće ostvariti bolji izborni rezultat ili pobijediti na nekim od predstojećih izbora u Srbiji, mora prestati politički režim u Srbiji imenovati kao diktaturu i totalitarizam, jer to ova vlast svakako nije, imajući u vidu da takva kvalifikacija implicira potpuno drugačija sredstva i oblike političke borbe od izborne demokratije.
Srbija svakako nije zapadna liberalna demokratija, nije to ni konsolidovana, funkcionalna, posttranzijska demokratija, to je prije autoritarna izborna vladavina ili fasadna demokratija, ili još preciznije to je "višestranačka kleptokratija", ali svakako nije totalitarna diktatura.
Kakva god da je vlast Srpske napredne stranke (SNS) u Srbiji, na njih se može odnositi ona opaska i pitanje demokratskog socijaliste Teofila Torea, savremenika Karla Marksa, koju je on jednom prilikom uputio svojim političkim protivnicima: "Šta će vam diktatura kad iza sebe imate narod?"
Ne treba zaboraviti da je Srbija kandidat za članstvo u EU, koja pregovara s EU, a to svakako ne može biti zemlja klasične diktature.
2. Demokratska opozicija Srbije mora odustati od frontovskog opozicionarstva, pod jednim kišobranom ili krovnom političkom strukturom, jer to ne priliči demokratskom društvu i prirodi višestranačkog sistema, i onemogućava iskazivanje prirodnog društvenog pluralizma, ideoloških i političkih razlika i prepoznatljivih operativnih političkih programa i politika, koje bi stranke ponudile biračima i za koje bi isti optirali.
Problem opozicije u Srbiji je "narcizam malih razlika", tj. nemogućnost pravljenja potrebne političke i ideološke razlike u odnosu na vlast, iz čega proizlazi nedovoljna prepoznatljivost kod birača, kroz drugačiji politički program. Jedini oblik zajedničkog frontovskog opozicionarstva koji je moguć i poželjan u takvim uslovima je zajedničko djelovanje svih stranaka opozicije za fer i poštene izborne uslove i bolje kontrolisane izbore.
3. Demokratska opozicija u Srbiji mora prihvatiti kao politički samorazumljivu i potvrđenu izbornu činjenicu da Aleksandar Vučić i SNS i njihovi koalicioni partneri imaju ustavni legalitet i demokratski politički legitimitet, odnosno da vladaju na bazi većinske izborne volje građana Srbije, a ne na bazi izborne krađe ili političke fatamorgane stvorene samo u medijima.
4. U prošlosti, u pravilu, opozicija u Srbiji je dolazila na vlast, ne ubjedljivošću i snagom svog političkog programa i promjena koje je zastupala, nego uglavnom onda kada se prethodna vlast potpuno urušila, kada je samu sebe dovela do krajnjih granica vlastitog samouništenja.
Ako sve ostane ovako kako je sada, bez jasne političke demonstracije snage opozicije i konkretne političke ponude biračima u Srbiji, u pravcu neophodnih promjena, opozicija će opet doći na vlast kad se vlast SNS-a uruši sama od sebe.
Opozicija Srbije je danas ideološki, politički i organizaciono preslaba da se suprotstavi vladajućoj koaliciji stranaka, zbog različitih blokada vlasti, ali i velikim dijelom i svojom krivicom. U redovima opozicije u Srbiji mnogo je nepotrebne političke mitologizacije i mistifikacije vlastite političke uloge i snage, a premalo političkog realizma, konstruktivnog pragmatizma, organizovanosti i odgovornosti.
5. Opozicija u Srbiji mora formulisati pozitivan politički program i proaktivne operativne politike koje će se razlikovati od politike SNS-a, a ne može samo biti personalno protiv ličnosti Aleksandra Vučića i na tome graditi svoj izborni politički program.
Teško je očekivati da demokratska opozicija može formulisati drugačiju pozitivnu politiku od SNS-a u oblastima spoljne politike, budžetske i finansijske konsolidacije, EU integracija, regionalne saradnje i dobrosusjedskih odnosa i dijaloga sa Prištinom, jer u tim oblastima SNS ostvaruje rezultate, koje im ne spore ni birači u Srbiji ni strani međunarodni partneri i posmatrači.
Umjesto toga, opozicija mora pokušati formulisati pozitivne i progresivne politike u onim oblastima u kojima vladajuća većina u Srbiji ne pokazuje dovoljno pozitivnih rezultata ili čak ostvaruje regresiju u odnosu na raniji period kao što su: vladavina prava, borba protiv kriminala i korupcije, departizacija državne uprave, jačanje ustavnih institucija, reforma pravosuđa, širenje medijskih prava i sloboda, striktna podjela i nezavisnost tri grane vlasti, demografska politika, kulturna politika itd.
6. U ovom trenutku institucionalna politička opozicija u Srbiji je sastavljena od tradicionalnih političkih stranaka i političkih lidera i pojedinaca iz javnog života koji nemaju potreban pozitivan politički program, kao i vjerodostojan kredibilitet, organizacionu snagu, programsku viziju i sposobnost da provedu taj program, koji može zadobiti široko povjerenje birača.
Sadašnja opozicija u Srbiji bi promptno da mijenja vlast Aleksandra Vučića i SNS-a, ali nije spremna da promijeni sebe, a to nije moguće jedno bez drugog. Zašto opozicija ne testira svoj demokratski legitimitet, koji s pravom prebacuje vladajućoj političkoj većini? Zašto opozicija ne promijeni i demokratizuje sebe?
Poslije izbornog debakla na više različitih izbora u prethodnom periodu u Srbiji, niko od čelnika ili predstavnika opozicije u Srbiji nije pokazao elementarnu odgovornost za loše izborne rezultate, nijedan politički lider nakon katastrofalnog poraza i gubitka izbora nije podnio ostavku i tako dao konkretan dokaz da su drugačiji od vlasti i da su se i sami spremni mijenjati u odnosu na druge. To se i te kako negativno odrazilo na percepciju opozicionih stranaka i izbornu podršku birača i javnosti.
7. Opoziciona i ukupna politička scena u Srbiji je previše fragmentirana, tako da opozicija mora da pokaže ujediniteljsku i integrativnu sposobnost ukrupnjavanja programski istovjetnih, srodnih i bliskih političkih snaga bez neprirodnog, ultimativnog i prinudnog koaliciranja dijametralno ideološki suprotstavljenih i različitih organizacija po svaku cijenu. Umjesto ukrupnjavanja i ujedinjavanja sama opozicija formira nove političke stranke i razvodnjava opozicioni politički blok.
Dva su načina da se to prevaziđe...
Prvi, ujedinjavanje ideološki i politički sličnih i srodnih postojećih političkih stranaka i stvaranje jedne velike i snažne opozicione političke stranke u Srbiji, sposobne da se organizaciono suprotstavi vladajućem SNS-u, a ne prosto koaliciranje ili sastavljanje zajedničkih lista postojećih političkih patrljaka i opozicionih restlova, uz istovremeno samostalno zadržavanje tih istih patuljastih stranaka na političkoj sceni Srbije.
U svakoj demokratskoj zemlji u Evropi druga najveća partija je opoziciona.
U Srbiji druga partija po izbornoj snazi, a to je Socijalistička partija Srbije (SPS), je u vladajućoj koaliciji, i to je ozbiljan problem za opoziciju Srbije.
Zbog toga se mora ponovo izgraditi druga politička stranka Srbije, koja bi po logici stvari bila opoziciona. Dok vlast na čelu sa SNS-om okuplja oko sebe i usisava pod svoj politički kišobran razne male, regionalne i lokalne stranke, dotle opozicija nastavlja da se dijeli i formira nove stranke koje pretenduju na isto biračko tijelo.
Drugi način je da najveće političke opozicione stranke moraju jednom izaći samostalno na izbore i izmjeriti vlastitu izbornu snagu, umjesto što oko sebe okupljaju minorne, one show man stranke, kombi partije i satelitske grupe, bez stvarne političke težine i provjerene izborne podrške.
Nekome može izgledati da je zahtjev za istovremenim ujedinjenjem opozicije i njihovim samostalnim izlaskom na izbore kontradiktoran i paradoksalan, ali to je samo prividno. Suština je u tome da na taj način opozicione stranke sebi ništa ne pomažu, već samo time dodatno zbunjuju biračko tijelo.
Odbijajući da prime ove stranke pod svoj kišobran, vodeće opozicione stranke očistile bi političku scenu i realnije predstavili partijska opredjeljenja i interese građana Srbije i dali glasačima široku ponudu da biraju između kredibilnih političkih stranaka.
Samo u Srbiji javnost i mediji pridaju značaj brojnim vanparlamentarnim strankama, bez stvarne izborne političke podrške. Problem Srbije je što u koaliciji na vlasti ima preko 40 različitih političkih subjekata, a u opoziciji još toliko.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.