Ove godine u Minhenu, u SR Njemačkoj, od 15. do 18. februara, održana je 54. Minhenska bezbjednosna konferencija. Brendirana kao najveći svjetski skup političke i diplomatske elite, koja se sastaje jedanput godišnje u glavnom gradu Bavarske i razgovara o bezbjednosnim temama, sa ciljem da se definišu svjetski bezbjednosni ambijent, osnovni bezbjednosni problemi, učesnici, ali i regioni u svijetu koji su bezbjednosno rizični i način na koji bezbjednosna situacija u svijetu utiče na globalne, ali i regionalne procese.
Ove, kao i svake godine, u luksuznom minhenskom hotelu "Bayerischer Hof" okupilo se više od 500 visokih zvaničnika iz cijelog svijeta, 21 šef države ili vlade, britanski, francuski, izraelski, turski premijer, ruski ministar inostranih poslova, savjetnik za bezbjednost predsjednika SAD, ministri inostranih poslova Saudijske Arabije i Irana, te brojni predstavnici parlamenata, iz cijelog svijeta i dr. BiH je predstavljao predsjedavajući Savjeta ministara.
Prva konferencija održana je još 1963. godine, a njeni osnivači su bili Ewald von Kleist, izdavač i član pokreta otpora protiv Adolfa Hitlera, kao i Edward Teller, mađarski Židov, fizičar, koji se proslavio učešćem u razvijanju hidrogenske bombe u SAD. Američki senator John Mc Cain se smatra takođe jednim od osnivača - vizionara, Minhenske bezbjednosne konferencije i žestokim braniocem liberalnog kapitalističkog poretka, Zapada. Ove godine, zbog teške bolesti, prvi put nije mogao doći na konferenciju, a u njegovo ime, nagradu "Kleist 2018" (po osnivaču Ewaldu von Kleistu), primila je njegova supruga Cindy Mc Cain. Nagrada je uručena tokom svečane večere u rezidenciji predsjednika Savezne pokrajine Bajern, kojoj je kao počasni gost, pored ostalih gostiju i zvanica konferencije, prisustvovao i izraelski premijer Benjamin Natanyahu. "Kleist" nagradu 2009. godine je dobio Henri Kisindzer, 2010. Havier Solana, samo su neki od dobitnika.
Od 2008. godine Minhenskom konferencijom rukovodi Volfgang Ischinger, poznati njemački diplomata, učesnik pregovaračkih procesa u Dejtonu, ali i predstavnik EU 2007. godine u propalim pregovorima tzv. Trojke o budućnosti AP Kosovo. Ischinger rasplože fondom od 2 miliona EUR godišnje za organizaciju Minhenske konferencije, od čega pola miliona EUR daje njemačka država u vidu subvencije, a ostatak velike njemačke, ali i međunarodne kompanije "Siemens", BMW, "Allianz", "Linde grupa", "Airbus", "Microsoft" i dr. Minhensku konferenciju ove godine je obezbjeđivalo oko 4.000 policajaca.
Iako je Minhenska bezbjednosna konferencija i osnovana sa idejom da okuplja prije svega eksperte iz oblasti odbrane i bezbjednosti u svijetu, čini se da je tokom 54 godine uspjela da se izvuče iz vojne uniforme i obuče svečano odijelo sa leptir-mašnom, te da bezbjednosne probleme u svijetu ne posmatra samo iz vojnog, nego i diplomatskog, ekonomskog, socijalnog, ali i drugih uglova. Da okuplja elitu kao što su vodeći svjetski političari i diplomate, ali i vodeće ljude iz ekonomije kao što je Bil Gates i dr.
Prilikom najave panela, drugog dana konferencije, na kojem su učestvovali potpredsjednik vlade i ministar inostranih poslova SR Njemačke Sigmar Gabriel i premijerka Velike Britanije Tereza May, moderator i prvi čovjek konferencije Wolfgang Ischinger se nakon što je najavio ministra Gabriela i pozvao ga na podijum neočekivano obratio ministru riječima da se duboko ne slaže sa njegovim komentarima o prirodi Minhenske konferencije koje je ministar iznio u njemačkim medijima nekoliko dana pred početak konferencije, da se radi o vojnoj konferenciji. Da to nije tačno, govori i činjenica da sam i Vas pozvao, rekao je Ischinger prilično iznenađenom ministru Gabrielu.
Događaji na svjetskoj sceni se razvijaju velikom brzinom i imaju značajan uticaj na bezbjednosnu situaciju u svijetu. Osvrnućemo se na teme kojima se bavila Minhenska bezbjednosna konferencija u zadnje tri godine, što najbolje svjedoči o neizvjesnosti u koju svijet ulazi i opasnostima izbijanja svjetskog rata.
U 2016. godini, štampani bezbjednosni izvještaj Minhenske konferencije je imao naziv "Beskrajne krize, nesmotreni spojnici, bespomoćni čuvari" (Boundless Crises, Reckless Spoilers, Helpless Guardians) i bavio se pitanjima neadekvatnog odgovora Evrope na migrantsku krizu, rastom nacionalizma u Evropi, Rusijom, a jedan od zaključaka je bio da se svijet nalazi u najvećoj krizi od hladnog rata.
U 2017. godini, bezbjednosni izvještaj Minhenske konferencije ima naziv "Post istina, post zapad, post poredak" (Post - Truth, Post - West, Post - Order), i prilično pesimistički posmatra svijet i Evropu nakon Brexita i pobjede Donalda Trampa na predsjedničkim izborima u Americi. Liberalni kapitalizam je na udaru, što izaziva posljedice da je bezbjednost u svijetu najugroženija od II svjestkog rata do 2017. godine. Porast populističkih i antiglobalističkih partija i pokreta, ugrožava osnovne vrijednosti zapadnog društva i na sceni je pravi rat globalista i antiglobalista. Zapadna demokratija je u opasnosti, poruka je sa bezbjednosne konferencije u Minhenu 2017. godine.
Ove 2018. godine bezbjednosni izvještaj glasi "Do ponora i nazad?" (To the Brink - and back?), sa konstatacijom da je međunarodni poredak došao do ruba ponora i pitanjem da li će se moći vratiti nazad. U pitanju je samo jedan pogrešan korak. Da li najmoćnije države svijeta sabotiraju svijet koji su same kreirale? Sukob SAD i Sjeverne Koreje, tenzije između Saudijske Arabije i Irana, visoke tenzije između NATO-a i Rusije, otvorena rana zvana Ukrajina, koja svakog časa može da prokrvari ponovo i ozbiljno ugrozi međunarodni poredak. Bliski istok, Sirija, Jemen. I mnoge druge neuralgične tačke na svijetu prijete da svakog časa svijet gurnu u ponor iz kojeg nema povratka.
Evropa je pred ozbiljnim iskušenjima kako bi prvi put razmišljala i ponašala se kao geostrategijski igrač, i preuzela sudbinu svijeta u svoje ruke, budući da Amerika mijenja svoje spoljnopolitičke prioritete. (America first). Tako se na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji ove godine mnogo razgovaralo o vojnom jačanju Evrope i formiranju evropske vojske, na temelju vojnog projekta PESCO, (permanentna strukturna odbrambena saradnja), kojeg su ministri inostranih poslova i ministri odbrane 22 zemlje članice EU, predvođene Njemačkom i Francuskom, potpisale krajem prošle godine. Ideja o formiranju evropske vojske je dugo prisutna, ali je doživjela svoj napredak tek izlaskom Velike Britanije iz EU. Postavlja se pitanje odnosa buduće EU vojske sa NATO-om. Predsjednik Evropske komisije Žan Klod Junker (Jean Claude Juncker) je veliki zagovornik formiranja evropske vojske, o čemu je i govorio drugog dana Minhenske konferencije. Istakao je da EU ima raznovrsnije oružje od SAD, (170.000 vrsta oružja, a SAD samo 30), da SAD troše dva puta više novca od EU, a da je EU efikasnija, itd. Pitanje odnosa buduće EU vojske i NATO-a Junker vidi na način da je neopohodna međusobna saradnja, i da EU vojska ne može biti protiv NATO-a. Junker je istakao da je zbog složenosti i ozbiljnosti današnje bezbjednosne situacije u svijetu interes Evrope prije svega, pored NATO-a, nužno formiranje i EU vojske. Na pitanje jednog od učesnika konferencije da li će NATO i EU vojska, kao i SAD i EU sarađivati po pitanju Zapadnog Balkana, Junker je rekao naravno da hoće, uz sve poteškoće, ali je istakao da je odluka o tome kada će neka od zemalja Zapadnog Balkana ući u EU isključivo na EU.
U kom pravcu će svijet u 2018. i godinama koje dolaze ići, zavisit će od uloge SAD i njene spoljne politike prema žarištima u svijetu i opasnostima koje prijete, ambicijama i trendu koji pokazuje Kina da postane svjetska sila broj 1, odgovora Rusije i njenih spoljnopolitičkih prioriteta i ambicija, saradnje sa EU i na kraju činjenice da li će EU, na krilima Njemačke i Francuske (još uvijek se u Berlinu čeka na formiranje nove njemačke vlade, nakon izbora u septembru prošle godine) uspjeti u kreiranju nove evropske arhitekture (jedinstvena odbrana, monetarna unija, potpuna zaštita spoljnih granica itd ), ili ne. Razlog za optimizam je činjenica da je evropska ekonomija sve jača.
(Autor je ambasador BiH u SR Njemačkoj)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.