Osamnaest godina prošlo je od smrti voljene princeze Dajane, ali i dalje ne jenjavaju tuga, šok i nevjerica zbog prerane smrti najvoljenijeg člana britanske krune, kao i interesovanje za brojne kontroverze koje su je pratile
Čak su i kraljevi osuđeni na sudbinu da budu zaboravljeni, a princeza se više niko ne sjeća, ali ime voljene Ledi Di, Dajane Spenser, zlatnim slovima zauvijek je upisano u istoriju, ali i srca stanovnika Ostrva. Da je 31. avgusta 1997. godine njen vozač odabrao drugi put u smrtonosnoj trci sa senzacijama gladnim paparacima, narodna princeza, kako ju je nazvao tadašnji engleski premijer Toni Bler, 1. jula napunila bi pedeset i četiri godine. Sigurno bi iz prvog reda katedrale Vestminster Ebi posmatrala vjenčanje svog starijeg sina princa Vilijama i u krilu ljuljala unuke Džordža i Šarlot. Međutim, život joj je odredio drugačiju sudbinu i ona je skončala u pariskoj bolnici četiri sata nakon što se mercedes u kome je bila sa vjerenikom Dodijem al Fajedom zbog velike brzine zakucao u zid tunela smrti.
Ledi Dajana Spenser rođena je u Park Hausu, u Norfolku, u malo poznatoj grofovskoj porodici 1. jula 1961. godine. Njeni roditelji su grof Džon Spenser i baronica Frensis Burk Roš, a imala je i dvije starije sestre, Saru i Džejn, kao i mlađeg brata Čarlsa. Njen otac bio je glavni konjušar kod Elizabete II, ali i potomak osme grofovske generacije. Zbog majčine afere sa oženjenim muškarcem, Džon i Frensis razveli su se kada je imala samo sedam godina. Nakon dramatične brakorazvodne parnice, sud je dodjelio starateljstvo ocu, a njenu majku proglasio nepodobnom da se brine o djeci. Razvod roditelja loše se odražavao na Dajanino odrastanje koje se odvijalo na imanju njenog oca, mada je često posjećivala i majku koja se ubrzo preudala. Kao šesnaestogodišnjakinja napustila je srednju školu, ali ju je poslije godinu dana pauze završila u Švajcarskoj. Po okončanju formalnog obrazovanja, preselila se u London gde je radila kao domaćica na žurkama, bebisiterka, medicinska sestra i instruktorka igranja. Maštala je da će postati balerina jer je to doživljavala kao najveći dokaz ženstvenosti, elegancije i stila, ali ni taj Dajanin san, kao ni mnogi drugi, nije se ispunio. Ono što je zanimljivo jeste to da je i kao princeza pokušavala da ostvari tu svoju djevojačku želju. Poznatog plesača Vejna Slipa 1985. godine zamolila je da je nauči plesu, kako bi mogla da nastupi u jednoj dobrotvornoj manifestaciji na kojoj je partner bio Džon Travolta.
Slučajna princeza
Princ od Velsa u djetinjstvu je bio dobar prijatelj sa mlađim Dajaninim bratom, svojim imenjakom Čarlsom, a jedno vrijeme zabavljao se sa Dajaninom starijom sestrom Sarom koja je Ledi Di upoznala sa dvanaest godina starijim, prvim pretendentom na britanski presto. Princ Čarls, koga su u tom periodu već tjerali da se oženi kako bi Bakingemska palata osigurala nasljednika, bio je u tridesetim godinama kada je upoznao Dajanu. Uprkos višegodišnjem poznanstvu, on je interesovanje za nju pokazao tek u ljeto 1980. tokom jednog golf turnira. Nakon kratkotrajnog druženja, pozvao ju je da mu se za vikend pridruži na jedrenju, na brodu Britania. Ubrzo poslije toga odlučio je da Dajanu predstavi porodici, a njihova veza dočekana je sa blagonaklonošću od strane kraljice Elizabete II, princa Filipa i Kraljice Majke. Vjerili su se 6. februara 1981, ali ova vjest zvanično je objavljena osamnaest dana kasnije. Tadašnja grofica dobila je prsten vrijedan trideset hiljada funti, isto onaj koji je princ Vilijam poklonio Kejt Midlton, ali je njegova vrijednost danas utrostručena. Ono što je bilo neobično za kraljevsku porodicu jeste to što Dajanin vjerenički prsten sa četrnaest dijamanata koji okružuju veliki safir, nije bio jedinstven već se nalazio u kataloškoj ponudi zlatare Garrard.
Dajana i Čarls vjenčali su se 29. jula 1981. u katedrali Svetog Pavla u Londonu. Svadba je bila kao iz bajke, a samoj ceremoniji prisustvovalo je 2.650 zvanica, dok su sedamdeset četiri televizijske stanice širom svijeta obezbedile su prenos za više od 750 miliona ljudi.
Na dan vjenčanja, ona je imala manje od 20 godina i bila je prva Engleskinja koja se poslije tri vijeka udala za nasljednika britanske krune, a blistala je u vjenčanici od devet hiljada funti čiji je šlep bio dugačak čak osam metara. Prvu bračnu noć princ Čarls i princeza Dajana proveli su u dvorcu lorda Mountbatena, u Broadlansu, čime su odali počast kraljici Elizabeti i princu Filipu, koji su takođe tu proveli svoju prvu bračnu noć. Bajka je nastavljena krstarenjem po Mediteranu na brodu Britania i svi članovi posade godinama su tvrdili da su mladenci tokom medenog meseca bili u strasnoj ljubavi. Dajana je prvog sina, princa Vilijama, drugog po redu nasljednika krune, donijela na svijet 21. juna 1982. godine. Po sopstvenoj želji, porodila se u bolnici Svete Meri a ne, shodno tradiciji, u Bakingemskoj palati, što joj nikada nije oprostila Kraljica Majka. Princeza je ubrzo zapala u postporođajnu depresiju i pokušala da se ubije bacivši se niz stepenice. Nakon razvoda, u jednom intervjuu otkrila je kako se tada osećala.
Pokušaj samoubistva
- Toliko je bilo nesreće u meni da sam ponekad željela da sebi nanesem bol. Htjela sam da nastavim svoj život kao supruga, majka i princeza, ali naprosto nisam mogla da se izborim sa pritiskom. Zato sam povrijedila ruke i noge – rekla je Dajana koja nije ni slutila da je suprug vara dok se ona borila s teškim oblikom depresije. Međutim, britanski, ali i svjetski mediji bili su opčinjeni Dajanom stvorivši oko nje iluziju po scenariju braće Grim. Ono što javnost nije znala pre njihovog venčanja jeste to da su se Dajana i Čarls videli samo 13 puta pre braka, a u intervjuu koji je prikazan tek nakon njene smrti, rekla je da se on i prije vjenčanja zabavljao sa svojom bivšom djevojkom Kamilom Parker Bouls.
- Pre nego što smo se uzeli, viđao se sa svojom gospođom tri puta nedjeljno – izjavila je Dajana aludirajući na Kamilu, ali tom prilikom prisjetila se i intervjua koji su dali nakon vjeridbe:
- Tokom vjeridbe, reporter nas je pitao da li smo zaljubljeni. Ja sam odgovorila: Naravno, a Čarls je dodao: Šta god značila zaljubljenost. To me je potpuno uništilo – ispričala je princeza koja je mislila da će vremenom otopiti srce princa Čarlsa. Njemu je, s druge strane, veoma smetalo to što je njegova izabranica postala miljenica medija i omiljena meta za uporne paparace. Jedan od pokušaja da se spase brak bilo je i rođenje drugog sina Harija, koji je svjetlost dana ugledao u septembru 1984. godine. Ali, princeza je tada otkrila da pati od bulimije koja ju je, kako je kasnije shvatila, pratila još od vjeridbe.
Uzrok bulimije, kako je Dajana izjavila, bio je princ Čarls koji je svoju tadašnju verenicu ubjeđivao da se mnogo udebljala. Od rođenja Harija, Dajana i princ Čarls više nisu djelili postelju, a njihov seksualni život bio je veoma siromašan.
- Čarls mi nikada nije prvi prilazio. To se dešavalo otprilike jednom u tri sedmice, tako da mi je sve to ličilo na neku unaprijed utvrđenu šemu. Poslije rođenja Harija, punih sedam godina nismo spavali zajedno – rekla je princeza.
Ponižena i prevarena
Prvi sukobi Dajane i princa Čarlsa nastali su oko načina podizanja i vaspitavanja dece. Ona nije htjela da njeni sinovi odrastaju bez majčine ljubavi, okruženi livrejisanom poslugom, strogim vaspitačima i krutim pravilima. Majka je sa svojim sinovima izgradila nježne i bliske roditeljske odnose, nezapamćene u skorijoj istoriji kraljevskih porodica, a kakve danas gradi Kejt sa svojom decom. Šarm i Dajaninu ogromnu popularnost kod naroda koju je brzo stekla svojom iskrenošću, otvorenošću i nesvakidašnjom harizmom, kraljevska porodica koristila je u trenucima opadanja popularnosti krune ili da poveća rejting ne baš omiljenog princa Čarlsa. Davne 1986. godine, princeza od Velsa je zbog Čarlsove veze sa Kamilom lično tražila pomoć od kraljice. Tek što je odustala od ideje da sebi prereže vene, sva uplakana zamolila je kraljicu Elizabetu II za podršku. Ona joj je samo hladno odgovorila: Ne znam šta bi trebalo da uradite. Čarls je očajan. Ona nikad nije prihvatila Dajanu jer je smatrala da je princeza neposlušna. Kraljica je, navodno, još nakon Vilijamovog rođenja odlučila kako je došlo vrijeme za razvod. Mediji su u početku ćutali o njihovim problemima, a onda su na površinu isplivala i bračna nevjerstva. Čarls je bio u paralelnoj vezi sa Kamilom, što je 1992. objelodanio Endrju Morton u knjizi Dajana: njena istinita priča. Zbog ovog otkrića, pričalo se da je Dajana bila zapala u veliku depresiju i ponovo pokušala da izvrši samoubistvo. Tada je odlučila da se razvede od svog supruga, ali nekoliko mjeseci kasnije još jednom su pokušali da spasu brak. Dajanin glavni uslov bio je da Čarls prestane da se viđa sa Kamilom, što je on odbio. Nakon toga princeza se povukla iz javnosti, a nacija je ostala šokirana i ljuta na kraljevsku porodicu. Čarls je sljedeće godine priznao da je varao Dajanu, a ona je 1995. godine priznala da je varala Čarlsa.
Brojni ljubavnici
Prvi Dajanin ljubavnik bio je njen tjelohranitelj Bari Manake s kojim je, navodno, bila od 1985. godine. Manake je 1987. poginuo na motoru u nerazjašnjenoj saobraćajnoj nesreći. Prvi veliki skandal izazvali su njeni snimci telefonskog razgovora iz 1989. sa prodavcem automobila Džejmsom Gilibejom. Nakon toga spavala je sa instruktorom jahanja Džejmsom Hjuitom, umjetničkim trgovcem Oliverom Hoareom, ragbistom Vilijamom Karlingom, kardiohirurgom Hasnarom Kahnarom, pjevačem Brajanom Adamsom, španskim kraljem Huanom Karlosom i Džonom F. Kenedijem.
Dajana je priznala kako je bila ludo zaljubljena u Džejmsa Hjuita i u medijima se zbog velike sličnosti spekulisalo da je upravo on otac princa Harija, ali to nikada nije dokazano. Njeni prijatelji i dalje tvrde da je on bio ljubav njenog života, a navodno su se posljednji put vidjeli svega dva mjeseca prije njene smrti. Princeza od Velsa i tadašnje prvi pretendent na krunu razveli su se 1996. kada je Dajana prolazila kroz teške periode u životu, a njena najveća podrška bili su sinovi zbog kojih je i odustala od samoubistva. Kada su je oni upitali zašto se razvodi, Dajana je odgovorila: Bilo nas je troje u braku. Baš je bila gužva. Vilijam i Hari nasljedili su od majke šarm, ljepotu i naučili da je pomaganje bolesnima i siromašnima najveće blago u životu. Poslije razvoda, Dajana je izgubila titulu, ali je zadržala svoj dupleks na sjevernoj strani Kensington palate u kome je prve godine braka živjela sa Čarlsom, gde je ostala sve do pogibije.
Smrt u naručju voljenog
Na jednom polo meču, princeza Dajana 1986. godine upoznala je velikog plejboja Emada Dodija al Fajeda, sina milijardera Muhameda al Fajeda, vlasnika čuvene robne kuće Harrods. Njihova romansa počela je skoro deset godina kasnije, kada se Dajana razvela od Čarlsa. Britanski mediji spekulisali su da će se oni vjenčati, ali ova romansa tragično se završila njihovom pogibijom u saobraćajnoj nesreći. S druge strane, Čarls je nastavio vezu sa Kamilom i njih dvoje vjenčali su se 8. aprila 2005. godine.
Poslije vječere u hotelu Ric u Parizu 31. avgusta 1997. godine, pola sata poslije ponoći Dajana i Dodi al Fajed hotelskim mercedesom krenuli su na svoje posljednje putovanje. Automobil je velikom brzinom udario u zid tunela Alma, a na mjestu su poginuli vozač Henri Pol i Dodi, dok je princeza preminula četiri sata kasnije u bolnici.
Preživjeo je samo Dodijev telohranitelj Trevor Ris Džons. U četiri sata ujutro, u pariskoj bolnici La Pitie Salpetriere, doktor Bruno Rionže saopštio je da je Dajana preminula usljed posledica unutrašnjeg krvarenja, prouzrokovanog jakim povredama grudnog koša, pluća i glave.
Najgledanija sahrana
Dodi je sahranjen iste večeri u Londonu, u skladu sa islamskim običajima, dok je Dajana ispraćena na vječni počinak uz sve kraljevske počasti, mada su joj one bile oduzete, 6. septembra na Altropu, porodičnom imanju Spenserovih, na Ovalnom jezeru. Nakon vjesti o njenoj pogibiji, ulice Londona bile su preplavljene cvjećem i porukama za Ledi Di koja je zahvaljujući humanitarnom radu i pomoći koju je nesebično davala, dobila epitet narodna princeza. Ispred Vestminsterske katedrale, gde je održan poslednji ispraćaj, prema podacima londonske policije okupilo se više od milion ljudi. Na Bakingemskoj palati, što je suprotno kraljevskom protokolu, zastava je bila spuštena na pola koplja. U pogrebnoj povorci za kovčegom Ledi Di koračali su muški članovi tri kraljevske generacije: njeni sinovi Vilijam i Hari, bivši muž princ Čarls i njegov otac princ Filip, a s njima je bio i brat nastradale princeze, grof Čarls Spenser, kao i Elizabeta II. Jedan od najpotresnijih detalja bio je mali vjenac od bijelih ruža njenog mlađeg sina, princa Harija, na kojem je pisalo: Mamici. Kovčeg sa Dajaninim posmrtnim ostacima unijet je u Vestminstersku opatiju uz zvuke britanske himne Nek Bog čuva kraljicu. Sinovi nastradale princeze pokazali su pravu kraljevsku uzdržanost, ali kada je Elton Džon zapevao pjesmu Candle in the Wind, kojom je želio lično da se oprosti od njihove majke, nisu mogli da sakriju suze.
Oproštajni govor
Opraštajući se od svoje sestre, grof Čarls Spenser govorio je sa pomješanim osjećanjem tuge i ogorčenja. Još jednom je optužio novinare da su krivi za smrt njegove sestre i obećao kako će se pobrinuti da se Dajanini sinovi nikada ne nađu na meti štampe. Prilično otvoreno Spenser je napao i britansku kraljevsku porodicu.
- Kao osoba koja posjeduje prirodnu plemenitost, Dajana je u proteklih godinu dana pokazala kako joj nije potrebna titula princeze da bi i dalje oko sebe širila čudesnu magiju. Treba zapamtiti da je jedna od najvećih ironija vezanih za Dajanu upravo ta da je ona, koja je nosila ime boginje lova, bila najprogonjenija osoba modernog doba. Bog ju je uzeo u trenutku dok je bila najljepša, prepuna energije i kada je osjetila sreću u privatnom životu. Čovjek koji je zaslužan za to je Dodi al Fajed koji je s njom podjelio posljednje nedelje, dane i sate – rekao je Spenser ukazujući na taj način čast roditeljima egipatskog milijardera koji su prisustvovali sahrani. Pored članova britanske kraljevske porodice, kao i familije preminule princeze, komemoraciji su prisustvovali članovi kraljevskih porodica iz Evrope, kao i prve dame SAD i Francuske, Hilari Klinton i Bernadet Širak. Na ispraćaju su bili i bivša britanska premijerka Margaret Tačer, tadašnji premijer Toni Bler i predstavnici svih političkih partija. Pored Eltona Džona, došli su italijanski tenor Lučano Pavaroti, Tom Kruz, Sting, Džordž Majkl, Stiven Spilberg, Dajana Ros. Dan pre njene sahrane umrla je i Majka Tereza, velika dobročiniteljka i spasiteljka unesrećenih, siromašnih i bolesnih, koja ju je izuzetno voljela, ali i neizmjerno žalila. Ispraćaj Ledi Di direktno je pratilo preko dve i po milijarde ljudi u 180 zemalja.
Testament
Dajana je veći dio svog bogatstva ostavila sinovima, a s onim što je nasljedila od oca i dobila posle razvoda, procenjuje se da su Vilijam i Hari podjeliti četrdeset miliona funti. Dajanine dvije sestre Sara i Džejn, kao i brat Čarls Spenser, nasljedili su novac i antikvitete. Princeza je bila pokrovitelj šest velikih fondacija u čije se kase slila pozamašna svota novca. Kolekcija njenog nakita, uglavnom ličnih poklona od kraljevske porodice, vrijedi više od šesnaest miliona funti. Privatna zbirka porcelana, porodičnih fotografija, pisama i ličnih dokumenata procenjuje se na milion i po, a njena garderoba na više od tri miliona funti. Ledi Di je na različite načine pomagala ugroženoj deci, obolelima od HIV-a i mnogim drugim ljudima. Na taj način je tuđom srećom i osmehom godinama ispunjavala svoju tešku sudbinu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
