Rezultati istraživanja objavljeni u časopisu Cell pokazali su da se ljudski organizam može fizički i genetski prilagoditi ronjenju na dah zahvaljujući povećanoj slezeni, za što su dokaz pripadnici malajskoga plemena Badžau, koje nazivaju i 'morskim nomadima', a žive blizu otoka Bornea.
Oko 60 odsto vremena dnevno provode na moru, danju i noću ploveći čamcima, roneći i konzumirajući puno ribe koju sami ulove, zbog čega su dobili naziv "morski nomadi".
Žive na ručno izrađenim barkama i sve što trebaju nose sa sobom na more.
Na obalu dolaze samo kako bi trgovali ribom ili popravili plovila.
Naučnici kažu da su se njihova tijela u tolikoj mjeri prilagodila životu na i u moru da djeca bez pomagala vide kristalno jasno do dubine od 25 metara, a nedavno sprovedeno istraživanje pokazalo je da imaju neuobičajeno veliku slezinu što je rezultat ronjenja na dah.
Odrasli članovi zajednice na dah mogu zaroniti i 70 metara duboko, 'naoružani' samo drvenom zaštitnom maskom za oči i kopljem za lov ribe.
Povećana slezena kod pripadnika plemena Badžau je prilagođavanje koja im omogućuje da zarone dublje od ostalih ljudi.
Naučnici kažu da je to prvi pokazatelj genetičkog prilagođavanja kod savremenih ljudi na neke okolnosti, u ovom slučaju na slobodno ronjenje na dah koje pleme Badžau praktikuje već više od 1.000 godina.
"Nema puno informacija o ljudskoj slezeni kada govorimo o fiziologiji i genetici", kaže američka naučnica Melisa Ilardo, koja je posjetila pripadnike plemena Badžau i vodila istraživanje.
"Od ranije nam je poznato da Vedelova foka, koja može da zaroni vrlo duboko, ima neproporcionalno veliku slezenu. Vjerujem da se slično prilagođavanje dogodilo i kod ljudi, odnosno kod pripadnika plemena Badžau", kaže doktorka.
Pripadnici plemena Badžau kao morske vidre
Ilardo kaže da joj je jedan pripadnik zajednice Badžau kazao da je jednom dok je lovio ribu pod vodom ostao punih 13 minuta.
Toliko vremena 'u komadu' pod vodom mogu provesti samo morske vidre, piše Cell.
Za vreme boravka u njihovu selu Jaja Bakti blizu Sulavesija, dr Ilardo je ultrazvučnim aparatom pregledala slezenu 59 pripadnika plemena, a potom rezultate uporedila s ultrazvučnom snimkom 34 pripadnika susjednog plemena.
Po povratku na Univerzitet u Kopenhagenu gdje je pregledala snimke, ustanovila je da je slezena pripadnika Badžau bila za 50 posto veća.
Pojasnila je da slezena služi za razgradnju oštećenih crvenih krvnih zrnaca i kao rezervoar krvi, te se smatra jednim od središta aktivnosti retikuloendotelnog sistema (dijela imuno sistema).
Dr Ilardo je ustanovila da povećana slezena plemenu Badžau omogućava 10 posto više krvnih zrnaca nego ljudima s uobičajeno velikom slezenom.
Zbog dodatne količine krvnih zrnaca koje prenose kiseonik po krvotoku, pripadnici plemena Badžau mogu ostati duže pod vodom.
Proučavajući genome Badžaua i dvije druge lokalne zajednice, naučnica je kod prvih izolovala češću prisutnost gena PDE10A koji učestvuje u proizvodnji tiroidnih hormona (hormona štitne žlijezde), a povezuju se i s veličinom slezene.
U eksperimentima na miševima pokazalo se da "PDE10A reguliše tiroidne hormone koji kontrolišu veličinu slezene, što znači da se kod pripadnika plemena Badžau slezena povećala zbog dugog i čestog ronjenja na velikim dubinama", pokazala je studija.
Dr Ilardo kaže da je potrebno sprovesti dodatna istraživanja kako bi se shvatilo na koji način hormoni štitne žlijezde utiču na veličinu ljudske slezene.
"Sve što smo saznali, ukazuje na to ukoliko nam je mjeri važno i vrijedno urođeničko stanovništvo koje živi u ekstremnim životnim uslovima u svim dijelovima svijeta", smatra koautor studije Eske Villerslev, profesor na Univerzitetu u Kopenhagenu.
Istraživanje američke naučnice u budućnosti bi moglo pomoći naučnicima da shvate na koji način organizam reaguje na akutnu hipoksiju, odnosno gubitak kiseonika u raznim situacijama, bilo da je riječ o ronjenju na dah, penjanju na velike visine ili o operativnim zahvatima i bolestima pluća.
(hina)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.