Nikola Tesla, čovjek čija djela svakim danom postaju sve veća i koji je zadužio cijeli svijet svojim izumima, rođen je 10. jula 1856. godine u Smiljanima, kod Gospića, u tadašnjem Austrsijkom carstvu.
Umro je u Njujorku na pravoslavni Božić 1943. godine od srčanog udara, sam u apartmanu 3327 na 33. spratu hotela "Njujorker".
Nauka i svjetska istorija ga pamte po pronalascima iz domena fizike, elektrotehnike i radio-tehnike.
Najznačajniji Teslini pronalasci su polifazni sistem, obrtno magnetsko polje, asinhroni motor, sinhroni motor i Teslin transformator.
Takođe, otkrio je jedan od načina za generisanje visokofrekventne struje, dao je značajan doprinos u prenosu i modulaciji radio-signala, a ostali su zapaženi i njegovi radovi u oblasti rendgenskih zraka.
Njegov sistem naizmjeničnih struja je omogućio znatno lakši i efikasniji prenos električne energije na daljinu.
Sva Teslina lična imovina dobila je etiketu "veoma povjerljivo" zbog prirode njegovih otkrića i patenata
Bio je ključni čovjek na izgradnji prve hidrocentrale na Nijagarinim vodopadima.
Ubrzo po Teslinoj smrti FBI je zatražio od Useljeničke službe oduzimanje svih pokojnikovih ličnih stvari i dokumenata, iako je Tesla bio američki državljanin.
Kasnije je Ministarstvo odbrane SAD kontaktiralo FBI, a Teslina dokumenta proglašena su vrhunskom tajnom.
Sva Teslina lična imovina po nalogu Edgara Huvera i savjetnika tadašnjeg američkog predsjednika dobila je etiketu "veoma povjerljivo" zbog prirode Teslinih otkrića i patenata.
Njegova porodica i jugoslovenska ambasada su se borili s američkim zvaničnicima za povrat dokumenata i ličnih stvari zbog mogućeg značaja nekog od njegovih istraživanja.
Konačno, njegov sestrić Sava Kosanović uspijeva da dođe do dijela njegovih ličnih stvari i to je sada smješteno u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.
Tesla je umro kao siromah, a tim povodom gradonačelnik Njujorka Fiorelo Lagvardija je rekao: "Nikola Tesla je umro. Umro je siromašan, ali je bio jedan od najkorisnijih ljudi koji su ikada živjeli. Ono što je stvorio veliko je i, kako vrijeme prolazi, postaje još veće."
Posmrtni obred je održan u crkvi svetog Jovana Bogoslova na Menhetnu u Njujorku. Poslije službe tijelo je kremirano. Ispraćaju Teslinih posmrtnih ostataka prisustvovalo je oko 2.000 ljudi, među kojima su bile i mnoge značajne ličnosti i nobelovci.
Njegov pepeo je prenesen u Beograd u julu 1957. godine. Urna je smještena u Muzeju Nikole Tesle, gdje se i danas nalazi.
U svojim srednjim godinama Tesla je imao prijateljski odnos s Markom Tvenom, koji je obožavao da provodi puno vremena u Teslinoj laboratoriji. Među njegovim najbližim prijateljima je bilo i umjetnika. Družio se s urednikom časopisa "Century Magazine" Robertom Džonsonom, koji je objavio nekoliko pjesama Jovana Jovanovića Zmaja u Teslinom prevodu.
U tom periodu Tesla je bio društveno aktivan, a poznato je da je jedno vrijeme čitao o vedskoj filozofiji.
Nakon incidenta s Edisonom, Tesla je ostao ogorčen na njega i nikada nisu popravili svoje odnose. Kada je Edison već bio star, Tesla je izjavio da mu je jedna od grešaka to što nikada nije poštovao Edisonov rad, ali to je malo značilo za popravljanje njihovog skoro nepostojećeg odnosa.
Jedini je Srbin po kome je nazvana jedna međunarodna jedinica mjere - jedinica mjere za gustinu magnetnog fluksa.
Danas se u svijetu ime Nikole Tesle uzvikuje glasno, s puno poštovanja, što ovaj čovjek i zaslužuje.
Brojna udruženja, studentske i inženjerske organizacije čuvaju uspomenu na velikana svjetske nauke. O njemu su napisane mnoge knjige, ispričane razne i moguće i nemoguće teorije, ali je samo jedna istina.
Ispraćaju Teslinih posmrtnih ostataka prisustvovalo je 2.000 ljudi, među kojima i mnoge značajne ličnosti i nobelovci
Nikola Tesla je bio veliki naučnik, čovjek bez čijih bismo izuma teško mogli da živimo ovako kako živimo - s puno komfora i slobode koju nam pruža električna energija.
Naša je dužnost da, u znak zahvalnosti, ne dozvolimo da se njegovo ime ikada zaboravi.
Njegov otac, sveštenik Srpske pravoslavne crkve, bio je nadareni pisac i poeta, koji je posjedovao bogatu biblioteku u kojoj je Nikola provodio svoje djetinjstvo, čitajući i učeći strane jezike.
Po jednom vjerovanju, Tesle vode porijeklo od Draganica iz Banjana. Po navodima Jovana Dučića, Tesle su porijeklom iz Stare Hercegovine, od plemena (Oputni) Rudinjani iz sela Pilatovaca u današnjoj nikšićkoj opštini.
Međutim, o Teslinom porijeklu postoji i verzija da su od Komnenovića iz Banjana u Staroj Hercegovini.
Smatra se da je Tesla od majke naslijedio sklonost ka istraživačkom životu.
Njegovi roditelji su osim njega imali sina Daneta i kćerke Angelinu i Milku, starije od Nikole, i Maricu, najmlađe dijete u porodici Tesla. Nikola je dobio ime po jednom i drugom djedi. Prema krštenici rođen je 28. juna 1856.
Godine 1879. Tesla je dobio svoje prvo namještenje, počeo je da radi kao pomoćni inženjer u Mariboru.
Nekoliko godina koje su uslijedile predstavljale su značajan period u njegovoj karijeri. Nakon rada u Budimpešti u Centralnom telefonskom uredu, uslijedio je izum obrtnog magnetnog polja (februar 1882). Te iste godine na preporuku svojih pretpostavljenih dobio je zaposlenje u Parizu u Edisonovom kontinentalnom društvu.
Nezadovoljan odnosom pretpostavljenih prema njegovom radu, Tesla je ubrzo napustio Edisona i uz pomoć nekih investitora osnovao "Tesla Arc Light Co".
U početku, zbog obaveza prema investitorima, morao je da radi u oblasti lučnih svjetiljki, ali je nakon toga krenuo u realizaciju svojih projekata iz oblasti polifaznih naizmjeničnih struja.
Nakon predavanja "Novi sistem motora i transformatora naizmjenične struje" 16. maja 1888. godine, koje je održao pred Američkim institutom elektroinženjera (AIEE), Tesla je dobio ponudu od firme za otkup patenata iz oblasti polifaznih struja.
Dolaze godine u kojima je Tesla s "Vestinghausovim" inženjerima radio na praktičnoj primjeni svojih izuma.
Dobar dio 1892. godine Tesla je proveo u Evropi. Tu je kroz mnogobrojna predavanja promovisao svoje ideje.
Nakon povratka u Ameriku uslijedila je nova borba. Zagovornici upotrebe jednosmjerne, ujedno i protivnici korišćenja naizmjenične struje osuli su drvlje i kamenje kritikujući i upozoravajući na opasnosti koje njena upotreba donosi.
Trijumf, u tom sukobu poznatom kao "Rat struja", su 1893. godine odnijeli oni koji su imali malo više vizionarstva sa sobom.
Najznačajniji Teslini pronalasci su polifazni sistem, obrtno magnetsko polje, asinhroni motor, sinhroni motor i Teslin transformator
Svjetska izložba u Čikagu je te godine bila osvijetljena uz pomoć naizmjenične struje.
Ubrzo počinje istraživanja na polju bežičnog prenosa signala i energije. Iako je Tesla proveo skoro godinu dana u Kolorado Springsu (1899-1900) i vodio iscrpan dnevnik o svojim istraživanjima, do šire upotrebe bežičnog prenosa električne energije do danas nije došlo.
U narednim godinama je radio na usavršavanju postojećih i patentiranju novih pronalazaka u oblasti mašinstva.
Te godine su bile dosta teške za njega. Javnost se podsjetila velikog genija 1917. godine kada mu je dodijeljena Edisonova medalja, najveće američko odličje u oblasti tehnike. Godine 1919. Tesla je objavio svoju autobiografiju kroz seriju članaka u časopisu "Electrical Experimenter".
Počasni doktorati
Tehnička škola, Beč, 1908.
Univerzitet u Beogradu, 1926.
Univerzitet u Zagrebu, 1926.
Tehnička škola, Prag, 1936.
Tehnička škola, Grac, 1937.
Univerzitet u Poatjeu, 1937.
Tehnička škola, Brno, 1937.
Uniterzitet u Parizu, 1937.
Politehnička škola, Bukurešt, 1937.
Univerzitet u Grenoblu, 1938.
Univerzitet u Sofiji, 1939.
Počasni ordeni
Orden svetog Save II klase, Srbija, 1892.
Orden nezavisnosti Crne Gore, 1895.
Orden svetog Save I klase Kraljevina SHS, 1926.
Orden jugoslovenske krune, 1931.
Orden belog orla I klase, Kraljevina Jugoslavija, 1936.
Orden belog lava I klase, Čehoslovačka, 1937.
Medalja Univerziteta u Parizu, 1937.
Medalja Univerziteta "Sveti Kliment", Sofija, 1939.
Opsjednutost brojem tri
Nikola Tesla je u jednom periodu svog života počeo da jasno pokazuje simptome opsjednutosti bizarnim detaljima.
Pored straha od mikroba, Nikola Tesla postao je opsjednut brojem tri. Često mu se dešavalo da obilazi oko bloka zgrada tri puta prije nego što bi ušao u zgradu. Zahtijevao je da pored tanjira uvijek budu postavljene tri platnene salvete prije svakog obroka.
Priroda tog poremećaja je u to vrijeme bila nedovoljno poznata, tako da se mislilo da su simptomi koje je ispoljavao bili pokazatelji djelimičnog ludila. To je nesumnjivo oštetilo ono što je preostalo od njegovog ugleda
Teslini citati
"Ako budem imao sreće da ostvarim barem neke od svojih ideja, to će biti dobročinstvo za cijelo čovječanstvo. Ako se te moje nade ispune, najslađa misao biće mi ta da je to djelo jednog Srbina."
(U vrijeme posjete Beogradu 1892. godine)
"Ja sam, kao što vidite i čujete, ostao Srbin i preko mora, gdje se ispitivanjima bavim. To isto treba da budete i vi i da svojim znanjem i radom podižete slavu srpstva u svijetu."
(2. juna 1892. godine u govoru studentima Velike škole u Beogradu)
"Ponosan sam što sam potekao iz zemljoradničkog viteškog naroda, koji je u neprestanoj ljutoj borbi za svoje ideale i evropsku kulturu zadužio Evropu i svuda zaslužio čast i poštovanje čitavog svijeta, narožito velike Amerike."
(U otpozdravu Udruženju jugoslovenskih inženjera i arhitekata, koje mu je uputilo čestitke povodom 80. rođendana)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.