BANJALUKA - Arheolozi Zavičajnog muzeja Gradiška otkrili su na lokalitetu Gradina u Bakincima, kod Laktaša, treću baziliku van zidina ranovizantijskog grada, koja, je vjerovatno, sagrađena u periodu od kraja 5. do 7. vijeka naše ere.
Ruina bez obrisa i kontura zida locirana je na oko 250 metara južno od bazilika pronađenih tokom 2012. i 2013. godine na uzdignutom zaravnjenom platou.
Arheolozi su utvrdili da je riječ o bazilici okvirnih dimenzija 18 puta 14 metara, sastavljenoj od naosa, "sjevernog broda", narteksa i oltara sa polukružnom apsidom na istoku.
Arheološki nalazi upućuju da je utvrđenje u ovom mjestu, zajedno sa pronađenim bazilikama, predstavljalo regionalni centar tog dijela nekadašnje Panonije u 6. vijeku naše ere.
Arheolozi Milan Đurđević i Bojan Vujinović utvrdili su da je bazilika građena od lomljenog i pritesanog kamena, bez opeke u zidovima, iako se pojavljuje u sloju šuta i vjerovatno je korištena za izvlačenje otvora.
Vujinović navodi da je u okviru oltara, koji je bio izdignutiji od naosa i brodova, pronađena podnica rađena od krečnog maltera na podlozi od lomljenih škriljaca i sedre, a da su se mjestimično pojavljivali i fragmenti cigle.
U oltaru, uz unutrašnje zidove apside, pronađeni su usjeci za svešteničke klupe, koje su po svemu sudeći bile od drveta. Na to upućuje polukružni usjek na mjestu subselijuma, te tragovi paljevine u njemu.
Bočne pregrade oltara, sjeverna i južna, bile su izrađene od drveta, o čemu takođe svjedoče usjeci u kojima je vidljiv sloj paljevine.
Postament oltarske pregrade bio je izgrađen od rimske cigle i uz manje oštećenje sačuvan na prvobitnom mjestu.
"Ovi nalazi ukazuju da je propovijedanje hrišćanske religije u manjem obimu nastavljeno na tom mjestu i nakon velikog avarskog pustošenja. Međutim, to pitanje ostaje otvoreno do završetka istraživanja", ističe Vujinović.
On podsjeća da su na ovom lokalitetu do sada otkrivene dvije bazilike, koje su na osnovu arheoloških istraživanja upućivale da se ovdje formiralo jedno od episkopskih sjedišta na prostoru nekadašnjeg zaleđa Dalmacije, odnosno Panonije južno od Save.
"O tome svjedoči krstoobrazni bazen pronađen u sjevernom brodu bazilike istraživane tokom 2013. godine. Preko te `piscine` prešao je pregradni zid u kasnijoj fazi preziđivanja, ali je prije toga upravo na tom mjestu obavljan obred krštenja", rekao je Vujinović.
On pojašnjava da su taj obred uglavnom radili episkopi, što ukazuje na episkopiju, odnosno episkopsko sjedište.
Zanimljiv latinski natpis sa imposta kapitela pronađen istraživanjem bazilike 2012. godine takođe se dovodi u vezu sa episkopima susjednih episkopija i imenom mogućeg episkopa u Bakincima.
„Riječ je o imenima: CO(N)STAN(T)IUS, ANDREAS i CONSTANC iza kojih stoji urezan krst, dok između prva dva imena stoji latinska riječ - sor, odnosno služba.
To upućuje da su prva dva sveštenika ili episkopa vjerovatno služila u bazilici u Bakincima“, zaključuje Vujinović.
FOTO ILUSTRACIJA
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.