Vojni bunkeri na teritoriji grada Banjaluke izgrađeni su za vrijeme Drugog svjetskog rata za vojne potrebe, a u neke od njih koji su ostali utkane su zanimljive istorijske priče.
Iako su danas ovi zanimljivi njemački objekti godinama zatvoreni i zabranjeni za javnost, intenzivna gradnja bunkera ukopanih nekoliko spratova ispod zemlje na teritoriji grada Banjaluka počela je 1944. godine, pred kraj Drugog svjetskog rata, kada su počela saveznička bombardovanja Banjaluke.
Da je tokom decenija u gradu na Vrbasu bilo izgrađeno nekoliko ovakvih objekta svjedoče istorijske fotografije Banjaluke i nekoliko još preživjelih vojnih bunkera stacioniranih na više lokacija u gradu, pored kojih građani svakodnevno prolaze i gledaju kako se u velikoj mjeri urušavaju i propadaju.
BUNKER U PARKU "MLADEN STOJANOVIĆ"
Ko god da je bar jednom prošetao najvećim banjalučkim parkom "Mladen Stojanović", izgrađenim još za vrijeme austrougarske vladavine, između brojnih njegovih stabala nije mogao, a da ne primijeti veliki poluloptasti kameni masiv, koji izvire iz zemlje.
Masiv prekriven kamenim gromadama, od kojih samo jedna teži i do nekoliko desetina kilograma, je u stvari vojni bunker.
Mlađi građani koji svoje slobodno vrijeme provode u parku vjerovatno ne znaju da je upravo ovaj bunker bio jedan od dijelova grada u kojima su bile smještene vojne jedinice, te je izgrađen za ratne potrebe tokom Drugog svjetskog rata.
Kamenje od kojeg je bunker dijelom sačinjen počelo se obrušavati i predstavlja opasnost za djecu, koja se često igraju u njegovoj blizini, i građane koji tuda šetaju.
Tokom godina ovaj objekat je mijenjao svoju funkciju, u njemu su bili smješteni atomsko sklonište i ugostiteljski objekat. Posljednjih godina njegova vrata su zatvorena za javnost, a objekat prepušten propadanju.
DVORIŠTE ARHIVA RS KRIJE JOŠ JEDNU TAJNU
U neposrednoj blizini centra grada, u Ulici kralja Petra I Karađorđevića, tačnije kod zgrade Arhiva RS, okovan rastinjem nalazi se još jedan po mnogo čemu zanimljiv stari vojni objekat iz Drugog svjetskog rata.
Izgrađen je na dva sprata ispod zemlje.
Njegove prostorije su danas mračne, neuslovne, prljave i pune smeća te su postale mjesto u kojem se okupljaju beskućnici.
Da podsjetimo, početkom novembra ove godine u krugu Arhiva RS u ovom bunkeru zabilježen je manji požar, koji je izazvao beskućnik koji tu godinama boravi.
Bojan Stojnić, direktor Arhiva RS, kazao je da su beskućnici ušli u bunker tako što su razvalili metalna vrata, koja su po zahtjevu službenika Narodne skupštine RS u novembru 2016. godine postavljena na bunker.
"Samo dan nakon požara vrata su ukradena, zbog toga smo bili prinuđeni da naručimo nova, koja uskoro treba da budu postavljena. Izvjestan broj beskućnika već godinama za svoje boravište izabrao je dvorišni krug Arhiva, na tu činjenicu smo nadležnima skretali pažnju, ali niko nikada povodom tog pitanja nije preduzimao mjere", dodao je Stojnić.
Ovim problemom se dovodi u pitanje sigurnost Arhiva RS, koji je smješten u nekadašnju Carsku kuću. Arhiv je uvršten na listu nacionalnih spomenika BiH te se više od 60 arhivskih fondova i zbirki koji su proglašeni kulturnim dobrom čuva unutar njega.
"Može doći do zapaljenja i uništavanje vrijedne građe koju su radnici Arhiva RS 65 godina sakupljali, sređivali, čuvali i davali građanima na korištenje, čiji bi gubitak bio nenadoknadiv za društvo i državu", dodao je Stojnić.
ISJEČAK IZ ISTORIJE
Vojni bunkeri na teritoriji grada za vrijeme Drugog svjetskog rata obično su bili stacionirani tamo gdje su bile koncentrisane vojne jedinice.
Verica Stošić, arhivski savjetnik u Arhivu RS, kazala je da se jedan takav vojni bunker nekada davno nalazio između zgrada Kulturnog centra Banski dvor i Gradske uprave.
"Bio je napravljen na mjestu srpske pravoslavne crkve, koja je porušena 1941. godine. Prema podacima kojima raspolažemo, na teritoriji grada postojalo je više ovakvih objekata i obično su bili građeni na ulazima i izlazima iz grada", dodala je Stošićeva.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
