BANJALUKA - Prema broju pacijenata oboljelih od koronarne bolesti Bosna i Hercegovina je od 172. zemlje 48. najugroženija zemlja svijeta, te spada u grupu visoko rizičnih zemalja u pogledu oboljenja kardiovaskularnog sistema.
Iako BiH po ugroženosti od ove bolesti, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, prate Hrvatska i Crna Gora, ljekari smatraju da to nije vezano za balkansko područje.
"S obzirom na to da se u istoj grupi nalazi i Srbija, može se pomisliti da je na neki način teritorijalno uslovljeno. Međutim, pošto su u istoj grupi Kuvajt, Kina, Grčka, Finska, Argentina i mnoge druge zemlje iz različitih dijelova svijeta, onda teza o teritorijalnoj uzročnosti pada. Zdravstveno stanje stanovništva uveliko je uslovljeno bruto nacionalnim prihodom jedne zemlje. Postoje i drugi faktori kao što su kultura i tradicija ishrane, prosvećenost stanovništva, podneblje na kojem se živi, ekonomska razvijenost, politika prevencije od obolijevanja i slično", obrazlaže Željko Živanović, kardiolog u Univerzitetskom kliničkom centru Republike Srpske.
Prema podacima Instituta za javno zdravstvo RS iz 2016. godine, od ukupno umrlih, 49,53 odsto se odnosi na bolesti kardiovaskularnog sistema.
"Osnovni uzrok kardiovaskularnih oboljenja je ateroskleroza, a to je proces nakupljanja masti u zidu krvnih sudova koji se pojačava sa godinama starosti. Znači, svaki faktor koji podstiče aterosklerozu je indirektno uzrok kardiovaskularnim oboljenjima i srčanom udaru. Mi ih nazivamo riziko-faktorima, kao što su holesterol u krvi, povišen krvni pritisak, pušenje, starost i pol, zatim šećerna bolest, bubrežno zakazivanje, gojaznost, genetska predispozicija, psihosocijalni status u koje spada nizak socioekonomski nivo, stres na poslu i kod kuća, depresija, anksioznost, tip ličnosti, posttraumatski i mentalni poremećaji, i drugi", nabraja Živanović.
Smanjenjem nekog od riziko-faktora smanjujemo obolijevanje i smrtnost od kardiovaskularnih bolest.
Iako mnogi američki ljekari tvrde da je veća učestalost umiranja po bolnicama od krvarenja u mozgu, ugrušaka u plućima i od srčanih udara tokom vikenda, te to nazivaju "efektom vikenda", kod nas takva statistika ne postoji.
"Iz ličnog iskustva naših ljekara, postoje periodi kada ima više srčanih udara, u svakom slučaju nisu u dnevnom ili dvodnevnom periodu", tvrdi Živanović.
Koje su mjere prevencije?
Mjerama prevencije je moguće odgoditi ili čak spriječiti srčani udar i sva kardiovaskularna oboljenja.
"U svim medijima se dosta priča i piše o tome. Koliko će od toga doprijeti do pojedinca je individualno. Svaki čovjek može najviše učiniti za sebe upravo korigovanjem već pomenutih riziko-faktora. Činjenica je da na neke riziko-faktore ne možemo uticati, kao na primjer genetsko nasljeđe od kardiovaskularnih oboljenja, starost i pol, dok na sve druge možemo uticati", savjetuje ovaj kardiolog.
Navodi da se i Vladinim mjerama, mimo zdravstvenog sistema, može smanjiti broj pušača tako što će se zabraniti pušenje na određenim mjestima, korekcijom cijena, uticajem na industriju hrane da se proizvodi zdravija hrana, subvencijama u poljoprivredi za proizvodnju zdrave hrane, edukacijama kroz škole, uvođenjem standarda u ishrani u školama i drugim.
Prijevremena smrt
Po definiciji, istorija prijevremene smrti od kardiovaskularnih oboljenja znači umiranje u bližem krvnom srodstvu muškaraca mlađih od 55 godina, odnosno žena mlađih od 65 godina.
"Treba uzeti u obzir prosječni životni vijek u nekoj zemlji, u Bosni i Hercegovini iznosi 78,96 godina, za muškarce 75,42 godine, a za žene 82,70 godina. Praćenje prerane smrtnosti pruža korisne informacije za razvoj zdravstvene politike, kao i programe i intervencije za prevenciju bolesti i nastanak invaliditeta. U odnosu na pol, rizik od prerane smrti je 50 odsto veći za muškarce. Uopšteno, više od 70 odsto smrti javlja se u dobnoj grupi iznad 65 godina", tvrdi Živanović.
Simptomi srčanog udara
Klasični simptomi srčanog udara su tup bol u dubini prsa, iza grudne kosti, ne može se isprovocirati pritiskom na prsa, nije lokalizovan u jednoj tački, bol može da se širi u vrat i donju vilicu, ramena, nadlaktice, zatim preznojavanje, rjeđe mučnina i povraćanje. Simptom srčanog udara u nekim okolnostima može biti u vidu gušenja. Moguće je imati srčani udar bez ikakvih simptoma, posebno često kod dijabetičara i to je tzv. prehodani srčani udar. Najbitnije je javiti se što prije ljekaru kada postoji produženo trajanje navedenih tegoba.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.