BANJALUKA - RS je već drugu godinu zaredom završila sa deflacijom, odnosno padom cijena, koji predstavlja ključni makroekonomski rizik, pokazala je najnovija analiza Udruženja ekonomista RS - SWOT.
Naime, deflacija je prošle godine u RS iznosila 1,2 odsto i bila je nešto viša nego godinu dana ranije, a ekonomisti navode da deflacija u RS ipak ne treba da izaziva makroekonomsku zabrinutost kao u evrozoni.
Ekonomisti ovog udruženja zaključili su da su odsustvo značajnijeg rasta plata u privatnom sektoru, kao i stagnacija dohodaka koji se finansiraju iz javnih izvora, udruženi s naglašenim deflatornim trendovima u evrozoni, ishodili da RS drugu godinu zaredom završi sa deflacijom.
Tako raspoloživi podaci pokazuju da je najveći pad cijena u godini za nama, posmatrano po grupama proizvoda, zabilježen kod putnih aranžmana (-14,8 odsto), obuće (-10,2 odsto), odjeće (-5,6 odsto), te hrane i bezalkoholnih pića (-2,6 odsto).
Sa druge strane, rast cijena je i u prošloj godini nastavljen kod akciznih proizvoda, alkoholnih pića i duvana (6,3 odsto), a po stopi rasta cijena treba izdvojiti i rast cijena telefonskih i telefaks usluga (četiri odsto), kao i usluga obuhvaćenih pod kategorijom komunikacije (3,9 odsto).
Objašnjavajući prošlogodišnja dešavanja, ekonomisti SWOT-a ističu da su cjenovna kretanja u 2014. godini bila opredijeljena dvojakim faktorima. Tako kažu da je šok na strani ponude izazvan katastrofalnim majskim poplavama nosio u sebi visok inflatorni potencijal.
"Međutim, činjenica da su usljed krajnje nezavidne pozicije u kojoj su se našli poljoprivredni proizvođači cijene primarnih poljoprivrednih proizvoda pale, otupile su oštricu cjenovnog šoka koji se mogao desiti. To je umjesto inflatorne spirale kasnije determinisalo cjenovnu stabilizaciju i kod finalnih proizvoda u čijoj proizvodnji su se koristile primarne poljoprivredne sirovine", ističu ekonomisti SWOT-a, u njihovom novom izdanju "Newslettera". Prema njihovim riječima, naknadni šok je trebalo da bude uzrokovan nestašicom proizvoda, što je premošćeno uvozom po povoljnim cijenama. Na taj način su ova dva događaja imala ulogu apsorbera, koji su neutralisali potencijalni inflatorni udar. Kako su istakli, drugu grupu faktora za ovakvo stanje čine makroekonomske okolnosti i kretanja. I dok se Evropa hvata u koštac sa deflacijom kao ključnim makroekonomskim rizikom, kroz primjenu širokog spektra nekonvencionalnih mjera monetarne politike, ubrizgavajući džinovski paket od 1,1 bilion evra, ekonomisti ovog udruženja u svojoj analizi ističu da deflacija u RS ne treba da izaziva takvu vrstu makroekonomske zabrinutosti. Za razliku od Evrope, koja na ovaj način pokušava podstaći tražnju, oni kažu da u RS tražnja očigledno nije problem, a da je za to najuvjerljivija potvrda hronični spoljnotrgovinski deficit.
"Naš problem nije nedostajuća tražnja, već nedostajuća proizvodnja. Dosadašnja iskustva nas uče da rast tražnje nije vukao za sobom rast domaće proizvodnje. U tom smislu postaje jasno da je domaća proizvodnja, s ovakvom strukturom, neelastična na stimulanse bilo monetarnog bilo fiskalnog karaktera", smatraju u ovom udruženju i dodaju da je srž problema u nekonkurentnosti, dakle na strani ponude, a ne na strani tražnje.
Iz tih razloga, smatraju da deflacija u ovakvoj makroekonomskoj konstelaciji ima ulogu amortizera erodirajućeg dejstva pada raspoloživog dohotka na životni standard građana.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.