Ime Vasilija Arkipova danas za većini vjerovatno ne govori mnogo i ne znači ništa, a našim roditeljima ili bakama i dekama Arkipov znači mnogo u životu iako većina njih nije ni čula za tog čovjeka.
Ukoliko ste rođeni prije 27. oktobra 1962. godine, Vasilij Aleksandrovič Arkipov je čovjek koji vam je spasao život.
Što se događalo tih dana i tog konkretnog dana koji se pominje? Ponovimo lekciju iz istorije.
“Crna subota” 27. oktobra 1962.
Kubanska raketna kriza i danas se smatra najdramatičnijom vojno-političkom situacijom u ljudskoj istoriji budući da je u 38 dana njenog trajanja svijet bio na ivici nuklearnog rata, a čitavo čovječanstvo na pragu mogućeg istrebljenja.
Kriza je izbila nakon što je Sovjetski Savez, na čijem je čelu bio Nikita Hruščov, razmjestio svoje nuklearne rakete na Kubi, takoreći u dvorištu druge supersile, Sjedinjenih Američkih Država čiji je predsjednik bio Džon Kenedi.
Taj famozni 27. oktobar u Bijeloj kući su kasnije nazvali “Crnom subotom”. Drama je započela kada je nad Kubom sovjetskim projektilom pogođen američki špijunski avion U-2.
Nalog za njegovo rušenje dao je predsjednik tamošnje sovjetske protiv- vazdušne odbrane, znajući za naređenje kubanskog lidera Fidela Castra da se puca na sve avione koji nenajavljeno uđu u vazdušni prostor Kube. Sovjetski zapovjednik prethodno nije imao vremena za razmjenjivanje informacija s nadređenima.
Dan velikih incidenata
Gotovo u isto vrijeme, još jedan američki špijunski U-2 greškom je i bez dozvole petnaest minuta nadletao teritoriju Sovjetskog Saveza. Na to su Sovjeti odgovorili podizanjem svojih migova, a Amerikanci odmah odgovorili podizanjem svojih lovaca F-102 naoružanih nuklearnim bojevim glavama.
Istog dana, američka mornarica je ispalila seriju signalnih dubinskih bombi u blizini sovjetske podmornice B-59 u Karipskom moru ne znajući da je ona opremljena torpedom s nuklearnom bojevom glavom. Amerikanci su Sovjetima samo želeli da prenesu poruku da izrone na površinu. Međutim, u sovjetskoj podmornici nastala je neviđena nervoza, pa je zapovjednik Valentin Grigorijevič Savicki bio spreman da lansira nuklearni torpedo čija je meta trebalo da bude američki nosač aviona.
Treći čovjek iz ruske podmornice
Po tadašnjim pravilima, lansiranje torpeda moglo je da se obavi jedino uz saglasnost trojice ljudi - zapovednika podmornice Savickog, političkog komesara Ivana Semjonoviča Maslenikova i drugog kapetana. Taj treći čovjek i drugi kapetan podmornice bio je naš junak, tada tridesetšestogodišnji Arkipov. Od njih trojice jedini se on suprotstavio lansiranju nuklearnog torpeda. Takođe, uspeo je da nagovori Savickog da izda naređenje o izranjanju i sačeka naredbu iz Moskve o daljim postupcima. Da se Arkipov priklonio ostaloj dvojici, gotovo je sigurno da bi ruska podmornica lansirala nuklearni torpedo što bi izazvalo reakciju koja bi, kako se tada govorilo, mogla da “uništi čitavu severnu hemisferu”.
Početak Kubanske krize
Što se same Kubanske krize tiče, ona je počela 14. oktobra kada je pilot američkog špijunskog aviona U-2 snimio 928 fotografija na kojima su se videla gradilišta lansirnih rampi za rakete SS-4 u ribarskom selu San Kristobal na zapadu Kube. Tadašnji ministar odbrane Robert MekNamara o tome je obavešten u ponoć i sledećeg jutra je pokazao fotografije predsedniku Kenediju. Američki vojni vrh tada je sugerisao, kao jedino rešenje, totalni napad i invaziju na Kubu. MekNamara i Kenedi nisu se složili s tim i odoleli su pritisku američkog vojnog vrha. Ipak, doneli su odluku o pomorskoj blokadi Kube. Senat je to odobrio i donesena je odluka o mobilizaciji 150 hiljada vojnika iz rezervnog sastava. Hruščov je na to 23. oktobra zapretio ispaljivanjem nuklearnih raketa u slučaju američke invazije na Kubu. Tih dana bili su veoma učestali!
(NN/Net.hr)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.