BEOGRAD - Prema hrišćanskom predanju, Sveti velikomučenik Georgije (ili Sveti Đorđe) bio je rimski vojnik u gardi cara Dioklecijana, koji je mučenički stradao tokom progona hrišćana.
Sveti Georgije ili Sveti Đorđe je jedan od svetaca koji se najviše slave u pravoslavnoj crkvi, međutim, takođe se slavi i u katoličkim zemljama. Ovjekovečen u priči gdje ubija aždaju, slavi se u Kanadi, Kataloniji, Engleskoj, Njemačkoj, Italiji, Etiopiji, Gruziji, Grčkoj, Rusiji, Bugarskoj, Crnoj Gori, Portugalu, Srbiji i BiH, ali slave ga i gradovi - Istanbul, Ljubljana i Moskva. Takođe je svetac zaštitnik velikom broju profesija, organizacija i bolesnika. Poštovan je i kao zaštitnik konjice, vitezova i viteštva i krstaških pohoda.
Predanje
Prema predanju, Sveti Đorđe je rođen je 275/280. godine u maloazijskoj oblasti Kapadokiji, u bogatoj i uglednoj hrišćanskoj porodici. Otac mu je bio vojni oficir. Još dok je bio dijete, njegov otac je stradao za Hrista, pa se nakon toga, mali Đorđe preselio sa majkom u Palestinu na majčino veliko i bogato porodično imanje, gdje je dobio dostojno obrazovanje.
Izrastao je u lijepog, snažnog i hrabrog mladića, pa su ga kao takvog uzeli u vojsku, gdje se brzo istakao svojom hrabrošću i bojnim zaslugama. Napredovao je naglo, od običnog vojnika do tribuna, da bi ga, već u njegovoj dvadesetoj godini, lično car Dioklecijan proizveo u čin komita tj. vojvode (najstariji vojni čin, kojim se postaje i carev savjetnik).
Progon hrišćana za vrijeme cara Dioklecijana
Za vrijeme cara Dioklecijana organizovan je najveći progon hrišćana, 303. godine, deseti po redu. Vidjevši da je otpočelo nemilosrdno istrebljavanje hrišćana po cijeloj zemlji, Georgije podjeli sva svoja blaga siromašnima i oslobodi svoje robove. Isto uradi i u Palestini, pustivši sluge, zavješta siromašnima imanja i bogatstva. Đorđu je ovo teško palo i na jednom saboru je govorio protiv ovakvog odnosa protiv hrišćana i o njihovom daljem progonu. Tom prilikom je izašao pred cara i odvažno ispovjedio da je i sam hrišćanin. Sav bjesan, car naredi vojnicima da ga zatvore u tamnicu.
Po carevom naređenju, vojnici su položili Đorđa na zemlju, zabili mu noge u klade, a na grudi mu postavili veliki, teški kamen. Tako pritisnut, u velikim bolovima, dočekao je jutro, kada ga je posjetio car, očekujući da će poslije ovih muka Đorđa da se odrekne vjere. Međutim, Georgije je jasno i glasno odbio da se odrekne svoje vjere. Car tada naredi da se donese veliki točak za mučenje, sa daskama prepunim velikih eksera, udica, noževa, mačeva. Vezan za takav točak dok se točak sa njim okretao, to je trajalo dok mu cijelo tijelo nije bilo u ranama. Sa točka su ga odvezali, misleći da je mrtav. Kada su se uverili u suprotno, car naredi da Đorđa zakopaju u negašeni kreč tako da mu je samo glava bila van zemlje, i tako ga ostave tri dana da sagori.
Nakon tri dana, kada su ga otkopali – uvidješe da je i dalje živ. Mučenja su, po naređenju cara, nastavljena. Car odluči da pozove najvećeg mađioničara u carstvu, po imenu Atanasije, i njime savlada Đorđa. Atanasije se odazva caru i pripremi dva napitka – jedan, od koga bi Đorđa trebalo da se pokori caru, a drugi smrtonosan. Car naredi da silom napoje Đorđa prvim napitkom, a pošto se nije pokorio, onda naredi da mu se da i drugi, smrtonosni napitak. Svi stadoše zapanjeni kada opet osta živ.
Iskušavanje vjere
Na savjet nekih dvorana, car je tražio od Đorđa da se pokloni pred kipom boga Apolona da bi mu poštedio život. Silan svijet se skupio u hramu da vidi kako će on da se odrekne Hrišćanstva. On je prišao statui Apolona i prekrstio je, našta se statua srušila, a sa njom i sve druge statue u hramu. Vidjevši to žena cara Dioklecijana, carica Aleksandra viknula je: "I ja verujem u Boga koji Đorđu daje toliku snagu." Car Dioklecijan najzad izda naređenje da se odrubi glava, i Đorđu i carici Aleksandri, 23. aprila (tj. 6. maja po novom kalendaru) 303. godine. Prema zavještanju tijelo Đorđa prenijeto je u Lidiju, a na njegovom grobu kasnije je podignuta crkva.
Po crkvenom učenju 16. novembar je dan kada je obnovljen hram svetog Velikomučenika Đorđa u Lidiji, gdje je položeno njegovo tijelo – i Srbi ga proslavljaju kao praznik pod imenom Đurđic.
Sveti Đorđe - hrišćanski velikomučenik
Malo šta se, zaista pouzdano, zna o njegovom životu. U ikonografiji Pravoslavne crkve, Sveti Đorđe je još od 7. vijeka prikazivan kao vojnik (bez konja, u stojećem stavu) i sa kopljem ili mačem. Od 9. vijeka se pojavljuje još jedan prikaz Svetog Đorđa – na konju, u vojvodskom odjelu, kako kopljem ubija aždaju.
Malo dalje od njega stoji jedna ženska prilika u gospodskom odjelu. Smatra se da aždaja koju ubija svetac simbolizuje mnogoboštvo. Žena koja je na ikoni je carica Aleksandra i ona, kako se vjeruje, predstavlja mladu hrišćansku crkvu. Prikaz Svetog Đorđa koji ubija aždaju je zasnovan na popularnoj legendi hrišćanske mitologije - "Đorđe i Aždaja".
Kult Svetog Đorđa
Kult Svetog Georgija (Đorđa) se začeo dosta rano. Na mjestu njegovog groba u Lidiji, za vreme vladavine cara Konstantina I (306-337), podignut je hram njemu posvećen. Tokom 4. veka, kult Svetog Đorđa se iz Palestine proširio na cijelo Istočno Rimsko Carstvo. U 5. veku se kult ovog sveca proširio i na Zapadno Rimsko Carstvo. 494. godine, Georgije je proglašen za sveca, od strane Pape Gelasijusa Prvog (492–496).
Krstaški ratovi
Hram Svetog Georgija u Lidiji je srušen 1010. godine ali su ga Krstaši obnovili. Godine 1191. i tokom Trećeg krstaškog rata, hram je ponovo uništen, od strane islamskih snaga sultana Saladina.
Sveti Georgije u Engleskoj
Poslije krstaških ratova u 12. vijeku, kult Svetog Georgija (Saint George) je prenijet u Englesku. Za vreme kralja Edvarda III od Engleske, koji je 1348. osnovao viteški red Gartera, Sveti Georgije je postao i zaštitnik Engleske države.
Sveti Georgije u Kataloniji
Sveti Georgije ili na katalonskom Sant Đordi (katal. Sant Jordi), takođe je svetac zaštitnik španske autonomne pokrajine Katalonije. Slavi se po novom kalendaru, 23. aprila. Običaj je da na taj dan muškarci ženama poklanjaju cvijet, a žene muškarcima knjigu. Zato na taj dan knjižare iznose prodaju knjiga na ulice i sa popustima.
Sveti Georgije kod pravoslavnih Srba
Veoma je slavljen kod Srba, i najčešće ga nazivaju Sveti Đorđe ili Sveti Đurađ. Mnogi ga slave kao krsnu slavu. Srpska pravoslavna crkva ga slavi dva puta godišnje. Glavni praznik je Đurđevdan i praznuje se 6. maja po gregorijanskom kalendaru (23. aprila po crkvenom), a drugi je prenos moštiju i obnovljenje Hrama Svetog Georgija - Đurđic, koji se slavi 16. novembra (3. novembra po crkvenom). Na ikoni vezanoj za Đurđevdan je sveti Georgije prikazan na konju kako ubija aždaju.
Drugi prikaz je sveti Georgije kao vojnik sa kopljem u ruci. U našem narodu se ovakva predstava zove Đurđic i vezana je za slavu Đurđic. Posvećeni su mu mnogi manastiri, među kojima najpoznatiji manastir Đurđevi Stupovi.
Rasprostranjenost kulta Svetog Georgija
Sveti Georgije je poštovan kao zaštitnik mnogih država i gradova u Evropi. Poštovan je i kao zaštitnik konjice, vitezova i viteštva i krstaških pohoda. Proslavljaju ga Grci, Rusi, Bugari, Srbi, Englezi, Francuzi, Njemci, Italijani, itd. Novi Hram Svetog Georgija je podignut na mestu starog 1872. godine i postoji još uvijek.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
