Oduvijek su postojale istaknute ženske ličnosti, koje su mijenjale tok svjetske istorije. Svojim postignućima su postavile nova mjerila. Takvih je žena za vrijeme Drugog svjetskog rata bilo i u bivšoj Jugoslaviji. Jedna od njih je i hrabra Vahida Maglajlić, heroj Narodnooslobodilačke borbe.
Rođena je 17. aprila 1907. godine u Banjaluci. Bila je najstarija kćerka od desetoro djece njenog oca Muhameda, predsjednika Šerijatskog suda, i majke Ćamile. Poslije završene Ženske stručne škole, htjela je nastaviti sa školovanjem, ali je njen otac odlučio da bude domaćica. Preko braće koja su studirala u Sarajevu i Zagrebu, upoznala se sa radničkim pokretom i marksizmom. Bila je jedna od prvih žena koje su učestvovale u akcijama radničkog pokreta, organizaciji "Ženski pokret", gdje je prvo bila sekretar, a potom i predsjednica. Učestvovala je i u sakupljanju sredstava za organizaciju "Crvena pomoć". U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljena je maja 1941. godine.
Poslije okupacije Kraljevine Jugoslavije i uspostavljanja Nezavisne Države Hrvatske, u čiji je sastav ušla i Bosna i Hercegovina 1941, aktivno je učestvovala u pripremama za organizovanje oružanog ustanka.
Skrivala je i smještala komuniste u svoju kuću (kuća njenog oca, kadije, je u prvo vrijeme bila manje sumnjiva policiji), učestvovala u njihovom prebacivanju na oslobođenu teritoriju, sakupljala lijekove i drugi sanitetski materijal, odjeću i obuću, oružje i municiju, kao i drugi potrebni materijal. Motivisala je i druge Banjalučanke i Banjalučane da pristupe patizanima.
Iako je policija sumnjala u njeno djelovanje, prvih nekoliko mjeseci je prezala da ju uhapsi zbog moguće pobune stanovništva, ali je to ipak učinila u oktobru 1941, kada je pozvana na informativni razgovor i zadržana dva mjeseca. U zatvoru "Crna kuća" bila je mučena i maltretirana kako bi odala imena drugih pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta. Pošto je uporno ćutala, odlučili su da je pošalju na Prijeki sud u Zagreb, ali na dan transporta, 20. decembra 1941. zajedno sa svojom drugaricom Danicom Marić, uspjela je pobjeći iz zatvora. Kratko su se skrivale u kući njenog oca, a potom su prebačene na oslobođenu teritoriju na planini Čemernici. Tamo su uoči nove 1942. godine stupile u partizanski odred. Po dolasku na oslobođenu teritoriju, počela se baviti političkim radom. Djelovala je među narodom, uglavnom među ženama, Kozare, Grmeča i Cazinske Krajine. Radila je na osnivanju Antifašističkog fronta žena u Podgrmeču. Na Prvoj konferenciji Antifašističkog fronta žena Jugoslavije, održanoj 6. decembra 1942. godine u Bosanskom Petrovcu, izabrana je u članstvo Centralnog odbora. Zbog Četvrte neprijateljske ofanzive, zajedno sa izbjeglicama i vojskom, povukla se preko planine Šator u Glamoč i Livno, ali je ubrzo po partijskom zadatku upućena u Bosanski Novi, gdje je ostala do smrti. Poginula je 1. aprila 1943. godine u selu Mala Krupska Rujiška, kod Bosanskog Novog, prilikom iznenadnog njemačkog napada na jedinice Dvanaeste krajiške udarne brigade, koje su se tada nalazile tamo. Prvobitno je sahranjena nedaleko od mjesta pogibije, u Stuparima, a poslije oslobođenja posmrtni ostaci su preneseni na Partizansko spomen-groblje u Banjaluci.
Prvobitna organizacija, AFŽ, rasformirana je već 1953, a zvanično 1961. pod izgovorom da "suviše brzo obavlja emancipaciju", a po Vahidi je nazvana medicinska škola u Banjaluci, ali je ime skinuto početkom devedesetih godina prošlog vijeka. Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Republike Jugoslavije, 20. decembra 1951. godine, proglašena je za narodnog heroja.
Cijela njena porodica učestvovala je u Narodnooslobodilačkom pokretu. Njen brat Munib Maglajlić je poginuo 1943. godine kao zamjenik političkog komesara Druge krajiške udarne brigade, a brat Ekrem Maglajlić je bio doktor veterine i profesor na Veterinarskom fakultetu u Sarajevu. Sestra Muniba je bila udata za Fadila Šerića, koji je takođe proglašen za narodnog heroja.
Inspiracija palestinskim ženama
Nesalomiva volja Vahide Maglajlić u borbi protiv fašizma prešla je granice bivše Jugoslavije te je postala uzor palestinskim ženama.
Njena hrabrost i samoodređenost inspirisale su Palestinca El Helou Mohameda da sastavi brošuru s njenim likom na naslovnici, kako bi služila kao primjer ženama Palestinskog oslobodilačkog pokreta, što mu je i uspjelo.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
