Mada je posvećen sasvim drugom problemu, ovaj tekst ću početi na način koji na prvi pogled odudara od njegovog naslova. Ali to je tako samo na prvi pogled, jer je početak teksta povod zbog kojeg moram ukazati na nešto što je, najblaže rečeno, prava nedosljednost jednog parlamenta.
Čitam "Nezavisne novine" od 10. juna ove godine i nailazim na članak pod naslovom "Izmjene Krivičnog zakonika RS: Teroristi do smrti iza rešetaka". Vidim da se najavljuje povećanje minimuma kazne za krivično djelo terorizma sa postojećih pet godina na osam godina, kao i uvođenje doživotnog zatvora za najteže oblike ovog krivičnog djela. Teško je biti protiv takve izmjene kaznene politike, ali s obzirom na masovan priliv ilegalnih migranata u Bosnu i Hercegovinu, čiji broj se mjeri hiljadama, problem opasnosti od terorizma bi pravno prije trebalo rješavati u sferi zakonodavstva o kretanju i boravku stranaca. Nažalost, na tome se ništa ne radi, iako važeći Zakon o strancima pruža takve povoljnosti ilegalnim migrantima, kao da su ga oni pisali i donosili po svojoj mjeri. Za mene je posebno problematičan član 109. tog zakona, u kojem je propisano da stranac, a ne izbjeglica, "neće biti prisilno udaljen ili vraćen u zemlju u kojoj bi mu život ili sloboda bili ugroženi zbog njegove rase, vjere, nacionalnosti, pripadnosti određenoj društvenoj skupini ili zbog političkog mišljenja". Dakle, citirana zakonska odredba štiti svakog stranca, pa i onog ko je ilegalno ušao u BiH. Dovoljno je strancu da samo dođe do BiH i uđe u nju, pa i ilegalno, a za sve ostalo u njegovu korist se pobrinuo naš zakon. Osim ove unutrašnje kontradikcije, citirana zakonska odredba nije u skladu ni sa članom 33. Konvencije Ujedinjenih nacija o statusu izbjeglica (Konvencija iz 1951. godine, kojoj je BiH pristupila 1.9.1993. godine). Naime, taj član Konvencije štiti izbjeglice, a ne svakog stranca, od prisilnog udaljavanja sa teritorije druge države. Međutim, naš zakonodavac je umjesto izbjeglice uveo u član 109. Zakona o strancima pojam stranca. Zato se nemojmo čuditi što sada imamo problem sa hiljadama stranih migranata koji su ilegalno ušli u BiH, a sa istinskim pojmom izbjeglice nemaju ama baš nikakve veze.
Međutim, nisu ove ilegalne migracije, i strategije koje stoje u pozadini svega toga, glavni predmet ovog teksta, već je to sasvim drugi problem. Naime, u već pomenutom članku "Nezavisnih novina" od 10.6.2020. godine najavljeno je da će Narodna skupština Republike Srpske 16. juna ove godine održati sjednicu na kojoj bi trebalo da razmatra Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika Republike Srpske, u smislu pooštravanja kaznene politike za teške oblike krivičnog djela terorizma.
Prije nego što ukažem na ono što Narodna skupština uporno izbjegava da učini, moram kao pravnik da primijetim kako se u naslovu pomenutog Nacrta potkrala jedna greška, jer se Krivični zakonik hoće mijenjati zakonom, iako to u takvom slučaju treba biti učinjeno samo zakonikom o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika Republike Srpske.
A sad ću preći na suštinu problema. Već više godina pišem o potrebi da se ustavne nadležnosti Republike Srpske od njihovog otimanja zaštite normama njenog Krivičnog zakonika, i to tako što bi bilo propisano krivično djelo čije biće glasi: "Ko bez odluke ili protivno odluci Narodne skupštine Republike Srpske prenese ili omogući da se prenese neka ustavna nadležnost Republike Srpske na bilo koji drugi nivo vlasti u Bosni i Hercegovini ili izvan nje, kazniće se zatvorom od dvije do dvanaest godina". Takođe sam više puta pisao i da za to postoji ustavni osnov. On je najprije u Ustavu BiH, koji nijednom svojom odredbom ne zabranjuje entitetima da krivičnopravnim normama štite svoje ustavne nadležnosti od njihovog neustavnog oduzimanja. Pored toga, ustavni osnov za takvo krivično djelo je i u amandmanima XXXII i LVIII Ustava Republike Srpske. U tački 1. Amandmana LVIII Ustava Republike Srpske propisano je da Republika uređuje i obezbjeđuje svoj integritet i ustavni poredak, a upravo ustavne nadležnosti Srpske, njen naziv i ustavnopravni položaj, koji su u skladu sa Ustavom BiH i ostalim aneksima Dejtonskog sporazuma, jesu sastavni dio njenog ustavnog uređenja i njenog ustavnog poretka, kao par excellence pravnih i opštedruštvenih vrijednosti. Saglasno tome, Republika Srpska ima ustavnopravni osnov da sve svoje ustavne nadležnosti zaštiti i normama svog Krivičnog zakonika.
Nažalost, Republika Srpska to neće da učini, već se umjesto toga bavi izmjenama svog Krivičnog zakonika u vezi sa terorizmom, iako one neće riješiti taj problem ako imamo u vidu razloge s početka ovog teksta.
Ono što je posebno porazno i što predstavlja nedosljednost u radu Narodne skupštine Republike Srpske, jeste sljedeća činjenica. Naime, na sjednici održanoj 21. oktobra 2015. godine Narodna skupština je donijela Zaključke u vezi sa ustavnim položajem Republike Srpske i zaštitom njenih interesa na nivou zajedničkih institucija BiH. Ti zaključci su objavljeni u "Službenom glasniku Republike Srpske", broj 90, od 3. novembra 2015. godine i još uvijek su na snazi. Posebno je važna tačka 7. tih zaključaka, u kojoj doslovno stoji: "Narodna skupština Republike Srpske obavezuje Vladu Republike Srpske da u roku, ne dužem od 90 dana, dostavi Prijedlog izmjena i dopuna Krivičnog zakona Republike Srpske, kojim bi bila utvrđena odgovornost za neovlašćeni prenos nadležnosti sa Republike Srpske na nivo BiH, odnosno uzurpiranje nadležnosti Republike Srpske od strane institucija BiH".
Sve je u citiranom tekstu jasno, jer je Narodna skupština ne samo jasno izrazila svoje opredjeljenje da dopuni krivično zakonodavstvo inkriminacijom kojom bi bile zaštićene ustavne nadležnosti Republike Srpske od njihovog neustavnog oduzimanja, već je sasvim jasno Vladi Republike Srpske dala zadatak da o tome sačini prijedlog, a ne nacrt, odgovarajućih dopuna krivičnog zakonodavstva, te joj je za to bio ostavljen rok od 90 dana.
Nažalost, niti je Vlada ikada postupila po tim zaključcima Narodne skupštine, niti je ta skupština ikada više tražila od Vlade da to učini. A o pitanju odgovornosti za neizvršavanje zaključaka Narodne skupštine da i ne govorim. Sve je prekriveno velom i prašinom zaborava i niko od odgovornih više ne mari za to što je odlučila Narodna skupština.
Ono što je problem, u državi istinske vladavine prava, je to što pomenuti zaključci Narodne skupštine od 21. oktobra 2015. godine, a naročito tačka 7. tih zaključaka, još uvijek važe, jer ih Narodna skupština ni do danas nije stavila van snage. Zato završavajući ovaj tekst hoću da sve nas podsjetim na navedenu parlamentarnu nedosljednost, kojom se jedno kaže a drugo radi, ali i da pozovem Narodnu skupštinu da već na njenoj narednoj sjednici 16. juna 2020. godine barem stavi van snage navedene zaključke ili da to učini makar u odnosu na njihovu tačku 7. Mada, bez te tačke i sve ostalo iz tih zaključaka gubi svoj smisao.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.