Kada je objavljeno da je "Majkrosoft" otpustio desetinu novinara sa svog portala MSN jer će umjesto njih raditi softver, mnogi su se zapitali da li će vještačka inteligencija zamijeniti novinare. Profesor Patrik Vajt, u članku objavljenom na portalu "Konverzejšn", slaže se sa svojim kolegom, profesorom Frančeskom Markonijem, da je vještačka inteligencija budućnost i garant opstanka novinarstva.
Ekonomska kriza koju je izazvala epidemija koronavirusa, izazvala je neviđenu krizu u novinarstvu koja bi mogla da desetkuje medijske kuće širom sveta, napominje profesor Patrik Vajt sa Univerziteta Kvebeka u Montrealu.
Budućnost novinarstva – ali i njegov opstanak – leži u vještačkoj inteligenciji. Ovaj pojam se odnosi na "mašine koje uče na osnovu iskustva i obavljaju zadatke poput ljudi“, definiše Frančesko Markoni, profesor novinarstva na Univerzitetu Kolumbija u Njujorku, koji je upravo objavio knjigu na ovu temu - Novinari, vještačka inteligencija i budućnost novinarstva.
Profesor Markoni je bio na čelu IT sektora u Vol strit džurnalu i Asošijeted presu, jednoj od najvećih medijskih kuća na svijetu. Njegova teza je jasna i neosporna - novinarstvo ne drži korak sa novim tehnologijama. Dakle, redakcije bi morale da iskoriste ono što vještačka inteligencija može da ponudi i osmisle nove poslovne modele.
Profesor Markoni smatra, sa čime se profesor Vajt uglavnom slaže, da novinari i vlasnici medija ne uviđaju da softveri vještačke inteligencije u budućnosti treba da budu u središtu poslovnog modela novinarstva.
U Kanadi, recimo, novinska agencija Kanadian pres je, na primjer, jedan od rijetkih medija koji koriste vještačku inteligenciju u svojim redakcijama. Razvili su sistem za brzo prevođenje tekstova zasnovan na vještačkoj inteligenciji. Novinska agencija AFP takođe koristi vještačku inteligenciju za utvrđivanje autentičnosti fotografija.
Vještačka inteligencija neće zamijeniti novinare
Vještačka inteligencija ne postoji da bi zamijenila novinare i ostavila ih bez posla. Markoni vjeruje da samo osam do 12 odsto trenutnih novinarskih zadataka mogu da preuzmu mašine. One će zapravo omogućiti novinarima da se usredsrede na kvalitet sadržaja – komentare, intervjue, analize, istraživačko novinarstvo i analizu podataka.
Softveri koji sada postoje mogu da obave neke osnovne zadatke, poput pisanja dva do šest pasusa teksta o sportskim rezultatima ili kvartalnom izvještaju o poslovanju AP, rezultatima izbora u Švajcarskoj i da prenese izvještaj o rezultatima sa Olimpijskih igara iz Vašington posta. Na prvi pogled djeluje veoma ubedljivo, ali pokazuje i ograničenja vještačke inteligencije.
Softveri analiziraju velike baze podataka i mogu novinarima, na primer, Blumberg njusa, da skrenu pažnju čim se u toj bazi pojave neki trendovi ili anomalije.
Vještačka inteligencija novinarima može da uštedi puno vremena za pravljenje transkripta audio i video snimaka intervjua. AFP ima alat i za to. Isto važi i za izvještaje o zagađenju ili nasilju, koji se oslanjaju na ogromne baze podatka. Mašine te podatke mogu da analiziraju gotovo trenutno.
A na osnovu njih novinar radi svoj osnovni posao – provjerava činjenice, analizira i kontekstualizuje prikupljene podatke. Vještačka inteligencija to ne može da uradi. Zato ljudi moraju ostati u središtu čitavog procesa novinarstva.
Novi model poslovanja
Profesor Markoni insistira da mediji moraju da razvijaju nove modele poslovanja. Moraju se još više približiti publici relevantnijim sadržajima, razvojem novih proizvoda i novih sadržaja. Vještačka inteligencija može tu da olakša posao tako što će generisati personalizovane vijesti, na primjer tako što će selektovati sadržaje po izboru čitalaca.
U tom smislu, vještačka inteligencija postaje dio novog poslovnog modela koji se zasniva na rušenju okoštalih medijskih pravila. Potrebno je uspostaviti simbiozu u smislu uspostavljanja bliske saradnje između novinara i drugih medijskih timova, kao što su inženjeri, IT stručnjaci, statističari, marketinški stručnjaci.
U redakciji, više nego ikad ranije, baze podataka moraju da se koriste za pronalaženje priča koje su relevantne za čitaoce, slušaoce, gledaoce i korisnike interneta. A već postoje različiti softverski alati za otkrivanje trendova ili aktuelnih tema na internetu i društvenim mrežama. Ovi alati, takođe, pomažu redakcijama i u distribuciji vlastitog sadržaja.
Vještačka inteligencija nije u prolazu, ona je tu da ostane
Naravno, veličina redakcije se mora uzeti u obzir. Skromni nedjeljnik ili mali lokalni medij možda nemaju sredstava za brzo djelovanje i primjenu softvera vještačke inteligencije. Ali za ostale je važno da odmah krene u akciju. Novinari se moraju bolje obučiti i započeti saradnju sa tehnološkim startapovima i univerzitetima kako bi izvukli najbolje iz ovoga, jer vještačka inteligencija nije u prolazu, ona je tu da ostane.
Jedna od velikih opasnosti koju nosi vještačka inteligencija, s druge strane, je pristrasnost algoritma. Pošto algoritme pišu ljudi, uvek će se pojaviti doza pristrasnosti u analizi podataka koja može dovesti do ozbiljnih posljedica.
Zato će verifikacija sadržaja koju će uraditi novinar prije objavljivanja zauvijek ostati način zaštite od eventualnih grešaka.
Vještačka inteligencija, pored toga, koristan je alat za otkrivanje lažnih video zapisa i lažnih vijesti. Zato je neophodno što bolje opremiti redakcije i potpuno preispitati metodologiju rada kako bi se najbolje iskoristili njeni potencijali, kaže na kraju profesor Patrik Vajt.
(RTS)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.