Kad govorimo o rekorderima, ovo je definitivno jedan i za njega malo ko nije čuo.
Marijanski rov vjerovatno je jedan od najpoznatijih geografskih pojmova, koji krije brojne zanimljivosti i uvijek iznova fascinira.
Jeste li znali da je najdublju tačku Marijanskog rova praktično nemoguće tačno izmjeriti?
Ili pak koliko je ljudi do sad imalo priliku da posegne u njegove dubine? Ako ne, nastavite da čitate, jer donosimo niz zanimljivosti o najdubljem području Tihog okeana, ali i svijeta.
Najdublja dolina na svijetu sa prosječnom dubinom od 5.000 metara
Marijanski rov (ponekad ga zovu i jarkom) zapravo je najdublja podmorska dolina na svijetu – nalazi se na dubini od oko 5.000 metara, a zatim i sama ponire još dublje, sve do najdublje tačke na svijetu po imenu „Challenger Deep“ koja se nalazi na nevjerovatnoj dubini od, barem kako kažu najnoviji podaci, 11 kilometara i 34 metara.
Naime, čak i uprkos svim modernim postignućima, mjerenje dubine Marijanskog rova i dalje je izazovan posao te se izmjerena dubina relativno često mijenja.
Marijanski rov nastao je na granici tektonskih ploča
Sam Marijanski rov nalazi se u zapadnom Pacifiku, oko 400 kilometara jugoistočno od ostrva Guam, te u relativnoj blizini Marijanskog arhipelaga po kojem je i dobila ime.
Od tog je arhipelaga udaljena oko 200 kilometara. Dugačka je 2542 kilometra, a široka oko 69 kilometara, a nastala je – kao i druge brazde tog tipa – na granici tektonskih ploča, u ovom slučaju Pacifičke i Filipinske ploče.
Sam Marijanski rov, kao najdublji dio Tihog okeana, otkriven je još 1870-ih godina. Otkrio ju je britanski istraživački brod „Challenger“, po kojem je najdublja tačka Tihog okeana, ali i svijeta dobila ime.
„Challenger“ ju je tada izmjerio na oko osam kilometara i to pomoću metode koja se koristila u to vrijeme – otežanog konopca.
Nevjerovatan pritisak i hladnoća u potpunoj tami
Dubine Marijanskog rova i najdublje tačke na svijetu oduvijek su predstavljale spoj misterije i iznenađenja. Zaista je nevjerovatno to mjesto.
Na dnu Marijanskog rova pritisak je čak 1.000 puta veći nego na površini mora. Samo dno je prekriveno sedimentom koji ima teksturu blata, a temperatura vode pri dnu iznosi 1,4 stepena celzijusovih. Svijetla, naravno, nema, ali to ne znači da nema života. Svaka ekspedicija otkrila je nešto novo.
U dubini Marijanskog rova otkriven mikroorganizam koji jede plastiku
Naime, isprva se mislilo da na tim dubinama ništa ne može da preživi, ali naučnici su se ubrzo razuvjerili. Gotovo pa nemoguće uslove života tamo izdržava niz mikroorganizama (njih čak 200 vrsta, od kojih i jedan koji jede plastiku) i životinja, morski krastavci i crvi te amfipodni rakovi.
Kod njih su, primera radi, zabilježeni slučajevi gigantizma koji se ponekad mogu sresti kod životinja koje žive u velikim dubinama. To znači da mogu narasti do za svoju vrstu ogromnih dimenzija, u njihovom slučaju do 28 centimetara. Pronađene su i posebne vrste planktona.
Na dubini od oko 8000 metara otkrivena je 2012. godine i riba po imenu Pseudoliparis svieri (swirei), koju se smatra ribom rekorderom po pitanju dubine na kojoj živi. Nažalost, na dnu Marijanskog rova pronađeni su i znakovi zagađenja plastikom – plastična vrećica i omoti od slatkiša.
Marijanski rov „dobro posjećen“ i istražen u poređenju sa ostatkom podvodnog svijeta
S obzirom na uslove koji u njoj vladaju, ali i činjenicu da je ljudski rod do sad istražio tek manji deo podvodnog svijeta, odnosno dubina, Marijanski rov je relativno dobro ‘posećen’ i istražen te se naučnici njom intenzivno bave.
Do kraja 2022. godine, do njenog dna u ukupno 22 zarona uspelo je da se spusti čak 27 osoba (do kraja 2022. godine). Prvi zaron u Marijanski rov obavila’ su 23. januara 1960. godine dva okeanografa, Amerikanac Don Valš i Švajcarac Žak Pikard, a u dubine su se pustili batiskafom po imenu Trieste. Bio je to apsolutno nevjerovatan, ali i izuzetno opasan poduhvat.
U istoriju se upisao i režiser Titanika
Nakon njih dno su istraživale podmornice na daljinsko upravljanje – japanski Kaiko 1996. i američki Nereus 2009. godine. Sledeći čovjek koji se spustio u nju (a bio je ujedno i prvi solo zaron) bio je Džejms Kamerun, režiser filma „Titanik“.
On se 26. marta 2012. spustio u brazdu podmornicom Deepsea Challenger, koju je dijelom i sam dizajnirao. Godina 2018. i 2019. u rov se spustio i američki istraživač Viktor Veskovo, dok se 2020. godine u istoriju upisala i Katrin Salivan. Ta astronautkinja prva je osoba na svijetu koja je hodala u svemiru, ali se isto tako spustila i do najdublje tačke svjetskih mora.
Challenger deep nije jedina atrakcija Marijanskog rova
Marijanski rov je 2009. godine proglašen i američkim nacionalnim spomenikom. Jedan od ciljeva proglašenja tog statusa, koji se odnosi na površinu od 246 hiljada kilometara kvadratnih, bila je njegova zaštita.
Osim najdublje tačke svjetskih mora, Challenger Deepa, Marijanski rov skriva još nekoliko ‘atrakcija’.
Godine 1997. na području braze otkriven je i Sirena Deep, treća najdublja tačka Tihog okeana. U Marijanskom rovu na najmanje 20 lokacija, otkriveni su i hidrotermalni izvori iz kojih izvire vruća i mineralima obogaćena voda, a isto tako su detektovani tzv. hladni izvori (koji, definiše Wikipedia, stvaraju pare kiseonik sulfida, metana i drugih ugljovodonika, u obliku bazena slane vode).
Povrh svega navedenog pronađeni su i tzv. blatni vulkani.
(putnikofer.hr.)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.