Ko je Rade Radić? Jednom riječju kvisling, saradnik okupatora u Drugom svjetskom ratu. I tu ne bi bilo ništa sporno da jedna ulica u banjalučkom naselju Vrbanja "ponosno" ne nosi njegovo ime.
Red je da se upoznamo sa likom i djelom ovoga "heroja".
Radoslav Rade Radić (1890—1946) je bio politički komesar i član štaba 4. krajiškog NOPO u Bosni za vreme Drugog svjetskog rata. Nakon početka ustanka protiv okupatora izvršio je napad na štab odreda i poubijao sve članove osim dvojice koja nisu bila prisutna, i nakon masakra Partizana stvorio svoj četnički odred. Bio je i četnički vojvoda u pokretu JVUO Draže Mihailovića.
Nakon rata mu je suđeno i streljan je 1946. godine kao saradnik okupatora.
Biografija:
Rođen je 1890. godine u Jošavci kod Čelinca, od oca Novaka i majke Stoje. Po zanimanju je bio trgovac. Bio je oženjen i imao je troje dece.
Radić je bio jedan od partizanskih komesara u ustanku protiv NDH, međutim zajedno sa Urošem Drenovićem ubrzo je napustio partizane i napravio zasebne četničke odrede. Već krajem 1941. godine došao je u sukob sa partizanima i tražio podršku okupatora, a njegov odred „Borje“ je potpisao sporazum o saradnji sa NDH.
Učestvovao je sa jedinicama NDH u borbi protiv NOVJ. Postavljen je za člana Nacionalnog komiteta Draže Mihailovića. Poslije pobjede saveznika u ratu, uhapšen je, osuđen na smrt i pogubljen.
Rade Radić je bio jedan od ratnih vođa u Bosni koji je otvoreno služio NDH i njemačkom okupatoru, ne samo vojno i politički nego i ekonomski. Kako se navodi, bio je jedan od ovlašćenih liferanata robe i građe za njemačku vojsku i NDH. Pregovarao je o isporukama hrane i materijala za njemačku i vojsku NDH i za to potpisivao ugovore. Osim toga, njegovi ljudi su služili okupatoru i kao vojne jedinice i kao vodiči, jer su poznavali teren.
Učešće u bici na Kozari
Rade Radić je aktivno učestvovao sa svojom jedinicom u zajedničkom napadu Nijemaca i ustaša na civile na Kozari. Pritom je iskazao veliku kooperativnost i subordinaciju sa jedinicama Vermahta i NDH, što je kasnije bila jedna od stavki u optužnici protiv njega.
Sljedeće za šta je odgovarao je ubistvo 20 ranjenih pripadnika NOVJ 1. aprila 1942. godine u selu Jošavka, gde je ubijen i komandant NOVJ Mladen Stojanović, a kasnije istog mjeseca njegovi ljudi su učestvovali u ubistvu još 70 ranjenih pripadnika NOVJ.
O zlodjelima Radeta Radića govori i dr Milan Dukić, izaslanik Draže Mihailovića poslije sastanaka sa četničkim vođama u Bosni, u svojoj depeši Mihailoviću, 22. septembra 1942. godine: „Komandant Rade Radić bivši partizanski komandir Jošavske čete, poklao je partizane u Jošavci i prišao četnicima. Čovek seoski trgovac, niske kulture...“
Savremenici o ličnosti Radeta Radića
Radić nije uživao skoro nikakav ugled ni među narodom ni među nadređenima. U svom izvještaju 3. februara 1943. godine major Slavoljub Vranješević izvještava nadređene u JVUO o stanju u četničkim odredima i daje opise ličnosti četničkih komandanata. Za Radeta Radića nema ni jednu riječ hvale, osim da je lično vrlo hrabar. Govori da je bio neuspješan trgovac, te da duguje velike svote novca u preko 100 parnica. Daje ocjenu da je Radić podmukao i da koristi komunističke metode i ne bira sredstva da dođe do cilja, te da uz sebe ima surovu kliku koja izvršava njegova naređenja, pa i ona najpodlija, kako bi Radić došao do cilja, te da ne preza ni od čega.
Godine 2002. na Ravnoj gori, selo Skatavica, opština Čelinac, podignut je spomenik Radetu Radiću i njegovim saborcima.
Ulica u Banjaluci nosi njegovo ime.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.