PROJEKTANTSKI SAVJETI - arhitekta rješava vaše nedoumice Vaša pitanja šaljite na e-mail [email protected].
Iako je koncepcijski tematika same rubrike u nešto drugačijem kontekstu, ipak, budući da se s arhitektonske strane radi o veoma pozitivnom primjeru, svakako mu je potrebno posvetiti pažnju. Naime u proteklom mjesecu Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska objavila je javni konkurs za izradu idejnog arhitektonsko-urbanističkog rješenja uređenja kompleksa Hercegovačke Gračanice, a budući da je po raspisu i učesnicima međunarodnog karaktera, može se konstatovati da u pogledu same struke ima reprezentativan značaj. Osim nagrada koje je raspisivač odredio, a odnose se na tri prvoplasirana rada, kao i dva otkupa i koje su svakako korektne, profesionalni izazov u ovom slučaju predstavlja kako sam lokalitet tako i njegov značaj u vjerskom i kulturološkom smislu za grad Trebinje, kao i cijelu regiju.
Lokalitet Crkvine, na kome je smješten pomenuti kompleks, nalazi se na uzvišenju iznad grada, tačnije, predstavlja širi centar istog i ima takav položaj da se vizure pružaju u svim pravcima, a uzvišenje ima dominantnu poziciju u gradskoj silueti. Osim izazova u projektnom smislu, ono što svakako daje kredibilitet konkursu jesu eminentni članovi žirija, gdje su, osim arhitekata, zastupljene važne ličnosti iz vjerskog i kulturnog života. Kao što red i nalaže, Episkop zahumsko-hercegovački i primorski Grigorije je predsjednik žirija, a osim vjerske uloge, ne treba zanemariti ni njegovu graditeljsku stranu, budući da je aktivno učestvovao u obnovi i izgradnji velikog broja hramova na području eparhije, a pored vladike, što se tiče vjerske strane, tu je i iguman manastira Tvrdoš, jeromonah Sava. Kada je arhitektonska struka u pitanju, članovi žirija su trojica profesora Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, dvojica arhitekata iz Trebinja, koji svakako iz prve ruke mogu suditi o kontekstu gradnje, i Peđa Ristić, autor velikog broja najznačajnijih vjerskih objekata u regionu, između ostalih i Hercegovačke Gračanice, koja čini dio obuhvaćenog kompleksa. Sintezni faktor u žiriju je režiser Emir Kusturica, jer osim što je nosilac niza najprestižnijih nagrada iz sfere kinematografije, dobitnik je i evropske nagrade za arhitekturu "Filip Rotije" za Drvengrad, koji, uz Andrićgrad, predstavlja njegov drugi grad, što ga čini i te kako kompetentnom osobom za učešće u bilo kom žiriju koji sudi o arhitekturi. Član žirija je i čovjek čijim sredstvima je izgrađena Hercegovačka Gračanica, odnosno ktitor iste Branko Tupanjac, privrednik iz Čikaga, čiji gest je vrijedan svakog poštovanja i divljenja. Iako su zadužbine nekada bile stvar prestiža i ponosa, tako da se imena poput Luke Ćelovića, Miše Atanasijevića i sličnih generacijama s ponosom izgovaraju, takav normativ se u periodu nakon Drugog svjetskog rata u potpunosti izgubio i na osnovu primjera Tupanjca i svakako Mihajla Labala, koji je rodnom Nevesinju u amanet ostavio bolnicu, možemo reći da je taj plemeniti oblik darivanja svom narodu najbolje sačuvan kod pojedinaca koji su iz ovih krajeva emigrirali preko okeana i sačuvali idiličnu sliku zavičaja.
Nema sumnje da Hercegovci dijele mišljenje Jovana Dučića, u čiju čast je i pokrenuta izgradnja kompleksa, a koje glasi: "Prva osobina primitivnog čovjeka je da se boji svega što ne razumije, a na prvom mjestu se boji pameti", jer raspisivanjem međunarodnog konkursa data je prilika arhitektama svih vjera i nacija da daju doprinos u stvaranju jedne plemenite tvorevine i u projektovanju, a kasnije i samoj izgradnji, jer ne treba zaboraviti da je svojevremeno sultan Abdul Aziz sa 556 dukata bio jedan od najvećih ktitora Saborne crkve u Sarajevu. Treba se nadati samo da će svi učesnici do 16. februara, do kada traje konkurs, dati najbolje od sebe i shvatiti kontekst gradnje, odnosno da se radi o lokalitetu u srcu Mediterana i da su biseri srednjovjekovne arhitekture poput Dubrovnika i Kotora na maloj razdaljini od mjesta za koje se traži rješenje te da to predstavlja izazov više svakom projektantu.
Dragan Čampara dipl. inž. arh
Projektant - Studio PROSTOR
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
