Svakim danom u Bosni i Hercegovini raste svijest o apsolutnoj neophodnosti masovne uštede energije. Napori koji se ulažu u energetski efikasne zgrade moraju ići ruku pod ruku s korišćenjem proizvoda koji imaju reduciran uticaj na životnu okolinu, štede energiju, obezbjeđuju zdrav i ugodan životni i radni prostor.
O energetski efikasnoj gradnji, svim njenim prednostima i drugim važnim temama iz ove oblasti razgovarali smo sa dr Sašom B. Čvorom, poznatim arhitektom i docentom na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu Univerziteta u Banjaluci, koji je svoju porodičnu kuću izgradio kao niskoenergetsku od YTONG materijala. Pri projektovanju javnih objekata primjenjuje, takođe, standarde energetske efikasnosti u skladu s EU normama u oblasti graditeljstva, kao i YTONG materijale koji ispunjavaju sve visoke zahtjeve.
U intervjuu koji slijedi saznali smo mnoge korisne informacije o uštedi energije korišćenjem YTONG energoblokova, a na obnovljenoj stranici ytongkuca.ba nalaze se dodatne informacije za sve one koji žele štedjeti okolinu, energiju, ali i novac.
Šta su to niskoenergetske i pasivne kuće?
Savremena graditeljska praksa u razvijenim zemljama je prvenstveno fokusirana na oblast arhitektonske materijalizacije u cilju izgradnje energetski efikasnih objekata. Brojna istraživanja i studije su pokazali da je građevinski sektor danas jedan od primarnih učesnika promjene klimata i emisije CO2. Već izgrađene, ali i buduće građevine, doprinose ozbiljnim problemima u životnoj sredini zbog značajne potrošnje energije i prirodnih resursa. Najefikasniji način za smanjivanje energetskih potreba u graditeljstvu je primjena energetski efikasnih standarda, čime se štedi potrošnja energije i do 80% u poređenju s konvencionalnim načinima gradnje. U tom smislu niskoenergetske i pasivne kuće predstavljaju građevinski standard koji se odnosi na energetsku efikasnost u cilju smanjenja potrošnje energije za grijanje i hlađenje objekata, ali istovremeno i na udobnost, pristupačnost i zaštitu životne sredine.
Pojasnite nam sistem građenja koji štedi energiju, kako prilikom grijanja, tako i prilikom hlađenja.
Sve zahtjeve energetskih, pasivnih i sličnih objekata moguće je zadovoljiti ugradnjom inovativnih tehničkih rješenja za grijanje i provjetravanje prostora. Energetski efikasan sistem građenja donosi mnoge prednosti, a prvenstveno se radi o finansijskoj uštedi kroz smanjenje izdataka za grijanje, hlađenje i električnu energiju, ugodnijem i kvalitetnijem stanovanju. Na ovaj način se značajno produžava životni vijek zgrade, daje doprinos zaštiti okoliša i smanjenju emisije štetnih plinova u okoliš, kao i globalnim klimatskim promjenama. Važno je naglasiti da se pri gradnji objekata gubitak energije kroz zidove definiše sa četiri osnovna faktora: arhitektura/oblik zgrade, toplinske karakteristike korištenog materijala, toplinski mostovi - mjesta smanjene toplinske izolacije i zrakonepropusnost zgrade - propuštanje zraka zidnog omotača. Ukoliko su ispunjena sva četiri faktora moguće je izgraditi energetski optimalnu zgradu.
Kao arhitekta i nastavnik na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu u Banjaluci odlučili ste da svoju porodičnu kuću napravite kao niskoenergetsku. Zašto?
Na koncept energetske optimizacije zgrade utiču sveobuhvatni granični uslovi (upotreba, energija, klima i komfor), urbanistički parametri i infrastruktura prirodnog i građenog okruženja, vanjski omotač zgrade, instalacije u zgradi, materijali i strategije, koncepti i zakonski propisi, na osnovu kojih se planira izgradnja usklađena s energetskim, ekološkim i ekonomskim performansama. Energetske performanse zgrade definisane već u fazi izrade projektnog zadatka pomažu projektantu, ali i investitoru, da bolje razumije kako zgrada koristi energiju. Na taj način se stvaraju uslovi da odgovarajući arhitektonski i urbanistički koncepti postanu integralni dio osnovne projektantske ideje. U našem slučaju to istovremeno predstavlja i stratešku odluku u cilju racionalizacije i optimizacije cjelokupne investicije ne samo u fazi izgradnje već naročito u toku budućeg korišćenja objekta.
* Porodična kuća - parametri planiranja i projektovanja energetski efikasnih standarda inspirativno utiču na prostorno oblikovne karakteristike savremenih arhitektonskih zdanja
U slučaju naše porodične kuće odluka o potrošnji energije u zgradi je donesena upravo u početnoj fazi projektovanja, u razmatranju funkcionalnih šema i preliminarnih formi. Napor potreban za grubo sagledavanje energetskih aspekata bio je odlučujući za dalji projektantski rad. Aktivnost na projektovanju se odvijala prvenstveno u povezivanju i ukrštanju različitih ideja, a ne samo u smislu analize. Informacije i analiza problema koje uključuju i energetsku efikasnost predstavljale su prije svega način za generisanje arhitektonskog oblika. Arhitektonski izraz u konkretnom slučaju pokazuje kako parametri planiranja i projektovanja energetski efikasnih standarda inspirativno utiču na prostorno oblikovne karakteristike savremenih arhitektonskih zdanja. U našem slučaju to istovremeno predstavlja i stratešku odluku u cilju racionalizacije i optimizacije cjelokupne investicije ne samo u fazi izgradnje već naročito u toku budućeg korišćenja objekta.
Pri gradnji kuće ste koristili YTONG materijale. Zašto upravo YTONG? Kakvi su to materijali, gdje ste ih nabavljali?
Realizacija principa energetske efikasnosti se, prije svega, reflektuje u pojačanoj toplotnoj izolaciji vanjskog omotača zgrada, povratnom korišćenju otpadne toplote i smanjenju infiltracije spoljašnjeg vazduha usljed pojačane zaptivenosti, odnosno vazdušne nepropusnosti zgrade. Pored svega navedenog, jedan od rezultata primjene energetski efikasnih standarda je i ugradnja novih građevinskih i izolacionih vještačkih materijala i opreme s karakterističnim emisijama hemijskih supstanci, mirisa i vlage, posebno u prvom periodu korišćenja objekata.
U tom smislu odluka da se gradi porobetonskim blokovima tipa YTONG nije došla slučajno. Dugogodišnji profesionalni i naučnoistraživački rad je jasno ukazivao na primjenu ovih materijala kao osnovnih zidanih elemenata vanjskog omotača, ali i unutrašnjih pregrada u skladu sa definisanim toplotnim i zvučnim karakteristikama zgrade.
*Zidani elementi vanjskog omotača, ali i unutrašnjih pregrada od YTONG porobetonskih blokova
Zidani elementi vanjskog omotača, ali i unutrašnjih pregrada od YTONG porobetonskih blokova
Koliko je trajala gradnja vaše porodične kuće YTONG materijalima i jeste li imali adekvatnu podršku iz kompanije "Xella BH" d.o.o. Tuzla, koja proizvodi i plasira YTONG na bh. tržištu?
Sam proces izgradnje naše kuće pored projektovanja uključivao je zbog veoma zahtjevne lokacije i nestandardnog arhitektonskog rješenja i dodatne napore u organizaciji gradilišta, transportu i skladištenju materijala. Sve to je podrazumijevalo i optimizaciju vremenskih rokova za izvođenje radova. Poseban akcenat je, kada govorimo o YTONG porobetonskim blokovima, stavljen na obučenu radnu snagu. Uz svesrdnu pomoć kolega iz kompanije "Xella BH" d.o.o. Tuzla, s kojima već nekoliko posljednjih godina i kao institucija imamo izuzetnu profesionalnu, ali i obrazovnu saradnju, radovi na našoj kući i drugim objektima koje radimo zajedno su izvedeni prije svega kvalitetno, a potom i u optimalnim vremenskim rokovima.
Radovi na kući su, prije svega, izvedeni kvalitetno, a potom i u optimalnim vremenskim rokovima
Projektovali ste, između ostalog, i zgradu Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta u Banjaluci. Po kojim principima je građena i od kojih materijala?
Nova zgrada Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta u univerzitetskom gradu u Banjaluci podrazumijeva izgradnju objekta uz primjenu principa energetske efikasnosti, specifičnih standarda i inteligentnih sistema. Obim i karakter konkretnih mjera energetske efikasnosti određen je, prije svega, projektovanim energetskim performansama buduće zgrade, koje maksimalnu potrošnju energije za grijanje (i hlađenje) objekta određuju u iznosu do 15 kWh/m2 godišnje, potrošnju primarne energije 120 kWh/m2 godišnje, a vazdušnu nepropusnost vanjskog omotača n50 ≤ 0,6 h-1. Kao osnovni izvor toplotne energije u objektu predviđene su toplotne pumpe sistema voda - voda. Istražna ispitivanja izdašnosti bunara na lokaciji, izvršena početkom 2012. godine, ukazala su na pojedinačni kapacitet izvora vode oko 3,5 l/s u zimskom periodu, minimalne temperature bunarske vode 12 ºC, a u ljetnom periodu maksimalne temperature od 15 ºC. Ukupno dobijene vrijednosti sa četiri istražne bušotine u potpunosti zadovoljavaju potrebe buduće zgrade za energijom neophodnom za grijanje i ventilaciju.
Vanjski ispunski i pregradni zidovi su projektovani od porobetonskih blokova tipa YTONG s konstruktivnim i termoizolacionim karakteristikama u skladu s prostornim položajem:
- vanjski ispunski zid s termoblokovima debljine 30 cm,
- unutrašnji pregradni zid između prostornih cjelina debljine 25 cm i
- unutrašnji pregradni zid između pojedinačnih prostorija debljine 10 cm.
Predložene mjere za energetsku optimizaciju u novoprojektovanoj zgradi fakulteta su dio integralnog arhitektonskog rješenja rekonstrukcije, adaptacije, dogradnje i nadogradnje postojećeg objekta "Tereza". Postignuta vrijednost projektovane potrošnje korišćene/finalne energije za grijanje objekta u iznosu od 8,1 kWh/m2 god. i ukupne finalne energije od 14,8 kWh/m2 god. svrstava novoprojektovanu zgradu Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta u energetski razred A+.
* Novoprojektovana zgrada Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta u Banjaluci od porobetonskih blokova tipa YTONG spada u energetski razred A+
Šta se podrazumijeva pod pojmom mjere energetske efikasnosti u porodičnim kućama i stambenim i nestambenim objektima?
Kao što sam već istakao, energetski efikasna i održiva gradnja podrazumijeva širok spektar aktivnosti i upotrebu savremenih tehnologija, sklopova i pripadajućih građevinskih materijala čiji je krajnji cilj smanjenje potrošnje energije uz obezbjeđenje optimalnih uslova komfora u arhitektonskom prostoru. Energetska optimizacija zgrada ima zadatak da, prije svega, obezbijedi i održava toplotnu udobnost, spriječi pregrijavanje prostora, omogući efikasno provjetravanje, osigura dovoljnu količinu i iskorišćenost dnevne svjetlosti i omogući uštedu i proizvodnju energije iz obnovljivih izvora.
Osnovni principi energetski efikasnih standarda, značajni za komfor u arhitektonskom prostoru, utiču na sve faze projektovanja i izgradnje objekata kroz definisanje i primjenu sljedećih osnovnih mjera:
- izolaciju objekta od vanjskih uticaja,
- zadržavanje toplotne energije unutar objekta,
- osiguranje prijatne temperature unutrašnjeg prostora tokom cijele godine,
- kontrolisanog provjetravanja koje ima zadatak da obezbijedi dovoljnu količinu svježeg vazduha.
*Kuća izgrađena prema svim osnovnim principima energetski efikasnih standarda
Kako ocjenjujete situaciju u bh. graditeljstvu kada je u pitanju energetska učinkovitost?
Stanje u oblasti energetski efikasne i održive gradnje se može posmatrati na dva nivoa, legislativnom i profesionalnom. U Republici Srpskoj je od 1. januara ove godine stupio na snagu Zakon o energetskoj efikasnosti, koji prvi put definiše pravni okvir primjene mjera energetske efikasnosti i uređuje odnose u ovoj oblasti među svim učesnicima u procesu projektovanja i izgradnje objekata. U Federaciji BiH je, koliko je meni poznato, sličan pravni okvir prisutan već neko vrijeme.
S druge strane, i pored postojanja ovih normi, primjetna je nedovoljna primjena standarda energetske efikasnosti u stručnoj praksi, koja se ogleda u broju realizovanih objekata. To je, prije svega, odraz ekonomskog stanja društva, ali i nedovoljne informisanosti i needukovanosti svih učesnika u procesu izgradnje objekata, koja uključuje zakonodavce, organe lokalne uprave, investitore, projektanate, graditelje i širu javnost.
Na osnovu vlastitog i profesionalnog iskustva, šta biste preporučili privatnim investitorima koji planiraju graditi porodičnu kuću?
Da pokušam da se našalim na račun ličnog iskustva: preporučio bih da prije svega angažuju arhitektu. Integrisan pristup projektovanju omogućava sagledavanje energetskih performansi postojećih i novih zgrada (toplotna izolacija vanjskog omotača, termički mostovi, instalacioni sistemi, energetski uređaji i dr.) i definiše preporuke za primjenu mjera energetske optimizacije i obnove. Uvođenjem energetski efikasnih standarda u zgradama se unapređuje komfor u prostoru, a istovremeno značajno smanjuju troškovi održavanja i u toku korišćenja objekata. Rezultate ovakve konstatacije je veoma lako pratiti kroz značajno smanjenje troškova za grijanje i hlađenje zgrada. Veća materijalna ulaganja u fazi izgradnje objekata se pravilnom primjenom ovih standarda vraćaju već u nekoliko prvih godina korišćenja objekta. Moje praktično i profesionalno iskustvo, ali i naučnoistraživački rad su pokazali da je za društvo ovakvih ekonomskih i socijalnih prilika primjena, prije svega, niskoenergetskog standarda u potpunosti opravdana, optimalna i moguća.
*Doc. dr Čvoro preporučuje investitorima da pri gradnji kuće angažuju arhitektu
"Xella BH" d.o.o. iz Tuzle proizvodi i prodaje YTONG, koji je na bh. tržištu kao potpuno nepoznat proizvod predstavila oficijelno u martu 2009. YTONG je naišao na veliki odjek kod arhitekata, velikih i malih investitora, građevinskih kompanija i drugih kupaca. S ponuđenim kvalitetom i inovacijama "Xella BH" postavlja nove građevinske standarde u Bosni i Hercegovini. Tema "gradnja" se već uveliko definira YTONG građevinskim materijalom.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
