Duboka dužnička kriza u Evropskoj uniji ne prijeti samo raspadu, ili u najboljem scenariju, prekomponovanju zone evra, već i samom konceptu ujedinjene Evrope. Jednima je zbog toga drago, drugima bi bilo žao, ali su svi podjednako uplašeni za sudbinu evra, tim prije što crne scenarije uveliko razmatraju švajcarske i britanske banke.
"Ovo su posljednji dani evra kakvog znamo", navodi velika švajcarska banka Kredi Svis koja predviđa krah evra i to vrlo vjerovatno do sredine januara. U izvještaju bankara se dodaje da će se kriza u zoni evra odraziti na do sada jake finansije Francuske i Njemačke, kao i na najjače banke", piše "Vol strit žurnal".
Švajcarci u svojoj crnoj prognozi ističu da, ukoliko se ne dogodi nešto "revolucionarno" u razmišljanju čelnika EU, može se očekivati poplava krize od koje niko neće biti pošteđen. Propast je i vremenski tempirana - sredina januara 2012!
Čak i kad bi bila donijeta odluka da se evro ukine kao zajednička valuta, stručnjaci ističu da to nikako ne znači da bi novac Evrope propao na štednim knjižicama. Nešto slično scenariju kao i kod uvođenja evra prije 12 godina, klijentima bi se novac jednostavno konvertovao u drugu valutu - nacionalnu, ili recimo dolar, švajcarski franak i slično. Jedina razlika je u tome što se štednja u markama ili francuskim francima automatski konvertovala u evro, dok bi se sad vjerovatno klijenti izjašnjavali.
Dramatična situacija biće potencirana kada se na finansijskom tržištu osjete sve posljedice krize u Italiji, Španiji i Portugalu, a nije isključeno da će Francuska i Njemačka vrlo skoro početi jače da osjećaju posljedice sadašnje krize. Analitičari upozoravaju da bankarskom sektoru u Evropi prijeti novi šok, nakon što su kompanije i štediše u problematičnim zemljama zone evra posljednjih nedjelja povukli milijarde evra depozita iz banaka.
Bez obzira na to da li će evro biti odbačen, a nacionalne valute vraćene, panika nikome nije od pomoći. Jednostavno, ako bi svi ljudi povukli teoretski sve svoje pare sa štednje, bankarski sistem bi za jedan dan propao, jer tolikog keša nigdje nema.
Brojne italijanske i španske banke nedavno su objavile smanjenje sredstava na depozitima velikih korporacija i drugih institucionalnih klijenata, i to tempom koji se mjeri u dvocifrenim procentima. Depozitna baza španskih banaka ove jeseni smanjena je za 48 milijardi evra, objavila je španska centralna banka. Domino-efektom povećale su se i pozajmice bankama iz Evropske centralne banke, na rekordni nivo od 2009. godine.
Bankarski sektor, osim masovnog povlačenja depozita, ugrožen je i zbog činjenice da evropskim bankama dogodine dolaze na naplatu obveznice u vrijednosti od 800 milijardi evra.
- Prava kriza u vezi sa opstankom evra nastupiće već početkom 2012. godine. Grčka je praktično bankrotirala, a sada se postavlja pitanje šta će biti sa Italijom, koja je treća ekonomija u zoni evra. Međutim postavlja se pitanje šta ako poklekne njemačka ekonomija, jer je ona stub zone evra - kaže ekonomista Kostadin Pušara.
Potencijalni ekonomski, ali i politički gubici koje bi SAD u slučaju gašenja evra su zanemarljivi. Naprotiv, SAD bi time učvrstile položaj dolara kao rezervene svjetske valute. Oni bi, na neki način željeli propast evra jer dolarsku prednost žele da zadrže što duže i po svaku cijenu, pogotovo ako tu cijena plaća neko drugi.
Pad dolara iako dramatičan, nema dramatične posljedice po američku ekonomiju. Amerika se zadužuje u dolarima, kupuje robe od kojih se mnoge iskazuju u dolarima i u pravilu, sve što uvozi dolarima i plaća.
On smatra da se evro neće održati kao valuta, a banke iz Italije i drugih država svoje depozite već pretvaraju u dolare ili kinesku valutu.
- U slučaju povratka na njemačku marku teško je reći da li će građani koji u banci imaju 50.000 evra imati na svom računu 100.000 njemačkih maraka, ali to će se utvrđivati na osnovu snage nacionalne valute u tom trenutku. Kad je riječ o Srbiji, koliko će vrijediti ulozi građana u evrima zavisiće od snage dinara u tom trenutku, ali i naših deviznih rezervi - upozorava Pušara.
Ima i stručnjaka koji su optimisti, pa tako ekonomista Ljubomir Madžar kaže:
- Vjerujem da će evro kao valuta EU opstati jer će zemlje članice iznaći političku volju i da će evro biti spasen - zaključio je Madžar.
Kakva god da sudbina evra bude određena 9. decembra na Evropskom savjetu, povratak na nacionalne valute značio bi jako slabe drahme, lire, pezete, a veoma jaku njemačku marku ili francuski franak. To bi automatski značilo skup njemački izvoz, a kad nema izvoza nema ni zapošljavanja i tako redom.
Stoga, kako je uzjavio jedan neimenovani zvaničnik Evropske centralne banke - Njemačka će na kraju možda i platiti dva triliona dolara za opstanak evra, jer je to njoj u većem interesu nego, recimo Grčkoj.
- Čini se da će u opstanku evra više odlučivati politika, a ne ekonomija. Ako bi jedna od zemalja zone evra odustala od evra, napravilo bi domino efekat u ostalim zemljama. Situacija ne bi ni približno bila ista kao prije dvevet godina kada se iz nacionalnih valuta prelazilo na evro. Ako bi došlo do situacije da se vraćamo na njemačku marku, to bi ugrozilo njemačku privredu, tako da je ključno pitanje koliko bi to koštalo cijelu zonu evra - pita se ekonomista Dušan Uzelac.
Ekonomista Jovan Ranković smatra da je svaka prognoza ovako duboke krize nezahvalna.
- Nema ni govora da bi u slučaju propasti valute EU odnos prema njemačkoj marki odnos bio kao prije devet godina. Izvjesno je da će neke države članice zone evra da ukinu evro, ali će svaka od njih imati veliki problem povratka na staru valutu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.