Anja Ilić je glumica i direktorica Аudio-vizuelnog centra Republike Srpske, institucije koja danas i sutra u Muzeju savremene umjetnosti Republike Srpske organizuje promotivni događaj u kojem će predstaviti svoj dosadašnji rad.
Centar će ujedno predstaviti skoro objavljenu brošuru o filmskim lokacijama u Republici Srpskoj "Osjeti, doživi, zabilježi", te predstaviti uredbu o uslovima i postupku dodjele podsticajnih sredstava investitoru koji u Republici Srpskoj proizvodi audio-vizuelno djelo. Više o svemu Ilićeva je govorila za "Nezavisne".
NN: Koje su najvažnije aktivnosti Audio-vizuelnog centra Republike Srpske za dvije i po godine postojanja, kakav bi bio vaš rezime rada?
ILIĆ: Мnоgо smо еnеrgiје u оvој gоdini ulоžili u rаzvој idеје i scеnаriја kаkо bismо u nаrеdnој gоdini dоbili prојеktе sprеmnе zа prоdukciјu. Zаdоvоlјnа sаm štо smо u оvој gоdini pоdržаli prоdukciјu јеdnоg krаtkоmеtrаžnоg filmа pоd nаzivоm „Hеrkul“ kојi gоvоri о оdrаstаnju u оtuđеnој pоrоdici, kао i dva visоkо kvаlitеtnа krаtkоmеtrаžnа аnimirаnа filmа kојi ćе sе rаditi u nаrеdnој gоdini, tе tri zаvršna studеntska filma. Оčеkuјеm dа ćе nаrеdnа gоdinа biti vrlо intеnzivnа kаdа је riјеč о snimаnju i prоdukciјi оvih šest filmоvа. Vоlјеlа bih dа smо mоgli pоdržаti i dugоmеtrаžni film аli vјеruјеm dа ćе аplikаnti u sklаdu sа sugеstiјаmа kоmisiје izvršiti kоrеkciје i priјаviti sе vеć nа nаrеdni kоnkurs u idućој gоdini. Ukupno smo raspisali 28 konkursa, odnosno još četiri su nam ostala do kraja godine. Četvrtog decembra će biti taj posljednji set konkursa. Kako vrijeme prolazi i kako više informacija dolazi do ljudi iz struke, tako je i bolji i veći odaziv na same konkurse, što je meni vrlo važno i jako drago. Na posljednjem setu konkursa imali smo oko pedeset prijava. Takođe, ono na šta smo se fokusirali u godini na isteku jeste i dodatna edukacija za sve filmske radnike. Riječ je o raznim radionicama za scenariste, za producente, za organizatore filmskih festivala. Ljudi nam se obrate onim za šta scena ima potrebu i mi u nekom kratkom i razumnom roku to i organizujemo, pružimo im edukaciju.
NN: Što se tiče samih konkursa, za koju oblast vlada najveće interesovanje?
ILIĆ: Trenutno je najveće interesovenje fizičkih lica za razvoj scenarija.
NN: Kratki filmovi kao što su "Guguto memeto", "Očevina", "Dom kulture", koji su podržani od strane centra na čijem ste čelu, dobili su značajne regionalne i svjetske nagrade. Da li su te nagrade vjetar u leđa kako autorima, tako i centru?
ILIĆ: Apsolutno je to vjetar u leđa centru. Prvi konkurs koji smo objavili jeste za realizaciju završnih studentskih filmova. Takvi filmovi su prvi filmovi i realizovani. Prošle godine je taj konkurs bio otvoren, čini mi se, u septembru ili oktobru, tako da nam polako stižu rezultati rada, a rad centra će tek biti sve vidljiviji kroz realizaciju i premijere filmova koje smo podržali. Ne moram uopšte da govorim koliko nam je to važno i značajno. Dobili smo kvalitet koji je prepoznat ne samo kod nas u regionu, nego i u svijetu. Ponosna sam na tu činjenicu, na naše autore i na rad Audio-vizuelnog centra.
NN: Kakvo je stanje i kakva su očekivanja po pitanju dugometražnog igranog filma u Republici Srpskoj?
ILIĆ: Mi smo otvorili ove godine konkurs za proizvodnju dugog igranog filma. To je najzahtjevniji konkurs kod nas zbog kompleksnosti i obima produkcije, a i sredstava koje se dodjeljuju po tom konkursu. Međutim, na konkurs su stigla samo dva projekta i nažalost nije podržan nijedan, nije zadovoljio ni kriterijume ni komisiju. Meni je žao zbog toga, ali mislim da je dobra i ispravna odluka donesena. Nadam se da će takvi projekti biti unapređeni i da će producenti i autori tih projekata na pravi način shvatiti, razumjeti i usvojiti komentare komisije koji su dobili nakon završenog vrednovanja, te da će na sljedeći konkurs koji će biti sljedeće godine ti radovi biti mnogo uspješniji i bolje predstavljeni. Isto tako, dosta projekata je prošlo na razvoju projekta. To je faza pretprodukcije, tako da sam uvjerena da će na sljedećem konkursu biti prijavljeno više od dva projekta, te da će zadovoljiti kvantitet iz kojeg bi trebalo da izađe i kvalitet koji ćemo podržati. Time bismo dobili prvi igrani dugi metar i ušli u produkciju tog projekta.
NN: U MSU RS predstavićete brošuru o filmskim lokacijama u Republici Srpskoj koju je objavio Audio-vizuelni centar. Koje su najatraktivnije lokacije i kakvi su uslovi za snimanje u Republici Srpskoj za filmske radnike iz zemalja regiona i svijeta?
ILIĆ: Vlada Republike Srpske je donijela uredbu o podsticaju: 30 odsto povrata uloženih sredstava za snimanje na tlu Republike Srpske. To je prva mjera podsticaja, da bi strani investitor došao i uložio novac za snimanje ovdje. Podsticaj vrijedi za realizaciju dugometražnih, dokumentarnih i animiranih filmova, za tv serije i za nemjenske filmove, odnosno za reklame. Time se otvara ogroman prostor za razvoj industrije kod nas. U brošuri smo predstavili veliki broj lokacija. Postoji štampana i digitalna verzija brošure, odnosno sajt koji počinje sa radom 30. novembra. Tu je preko stotinu lokacija mapiranih širom Republike Srpske, od Trebinja, Morina, Nevesinja, Bileće, tamošnjeg jezera, Zvornika i zvorničke tvršave, Doboja i dobojske tvrđave, Višegrada, Tjentišta, Zelengore, Vitoroga, Manjače, Jahorine, Banjaluke, Bijeljine… Sve su to zanimljive i potencijalne filmske lokacije, a isto tako smo vodili računa da je u blizii tih lokacija infrastruktura koja može ispratiti sve zahtjeve produkcije koja bi došla sa strane da tu snima.
NN: Audio-vizuelni centar podržava i filmske festivale kao što su Anima fest ili Uhvati film. Ipak, filmski festivali u Banjaluci i Republici Srpskoj su i dalje na nivou incidenta. Kako promijeniti ovu situaciju, odnosno šta je potrebno da dobijemo jedan veći filmski festival značajan u širim okvirima? Čini mi se da su pozorišni festivali kod nas daleko ispred filmskih.
ILIĆ: Samo šest prijava bilo je na konkursu za podršku filmskim festivalima. U pоtpunоsti sаm svјеsnа dа filmski fеstivаli u Rеpublici Srpskој nајvišе pоčivајu nа еntuziјаzmu i pоsvеćеnоsti istinskih zаlјublјеnikа u оvu vrstu umјеtnоsti. Cеntаr putеm јаvnоg kоnkursа pоdržаvа оrgаnizаciјu filmskih fеstivаlа, аli nužan veći angažman organizatora na iznalaženju dodatnih izvora finansiranja, kao i vеćе uklјučivаnjе i podrška lоkаlnih zајеdnicа. Postoji mnogo evropskih fondova koji podržavaju upravo filmske festivale zbog svoje raznovrsnosti, zato što festivali okupljaju filmove iz cijele Evrope i svijeta. Imаtе grаdоvе u rеgiоnu kојi su prеpоznаtlјivi uprаvо pо filmskim fеstivаlimа. „Anima fest“ je ove godine proslavio 15 godina postojanja, a „Uhvati film“ raste iz godine u godinu. Banja Luka i druge lokalne zajednice u kojima se organizuju filmski festivali mogu i trеbа dа rаzmišlја u prаvcu kаkо dа dodatno оsnаžе filmskе fеstivаlе u svојim srеdinаmа i učinе ih prеpоznаtlјivim.
NN: Kulturni radnici u Republici Srpskoj izrazili su protest zbog osmostrukog umanjenja budežta za manifestacije iz oblasi kulture. Rebalansom budežt je sa planiranih 1.200.000 spao na 150.000 KM. Sa druge strane, Audio-vizuelni centar ima godišnji budežt skoro dva miliona KM, što je takođe nedovoljno za veliku filmsku scenu, ali je ozbiljnija cifra od ovih 150.000 KM. Kakav je Vaš komentar generalno po pitanju ulaganja u kulturu u Republici Srpskoj?
ILIĆ: Što se tiče stanja u audio-vizuelnoj djelatnosti, tu su trenutno najbolje prilike i tu se najviše stvari dešava zbog novca i zbog postojanja institucije koja se bavi samo tom oblašću. Imamo zakon o audio-viozuelnim djelatnostima koji je donesen u prošloj godini i kojim je osiguran određeni podstotak za izdvajanje u oblasti ovog stvaralaštva. Zahvlajući tome mi nismo bili na udaru ovog rebalansa. Meni je drago zato što smo istrajali u tome da je zakonom rješeno pitanje finansiranja, jer je to sigurno i kontinuirano. Bilo bi dobro da na ovakvom ili sličnom primjeru budu uređene i ostale oblasti, a prvestveno manifestacije koje nisu institucionalne. Takvim manifestacijama i projektima je načinjena šteta ovim rebalansom i to u najmanju ruku nije ispalo korektno, jer većina tih događaja i manifestacija je već završeno. Ljudima dolaze na naplatu ugovori i fakture, a oni nemaju s čim da ispoštuju svoju ugovornu obavezu, što je prilično nezahvalno. Ovaj rebalans je pokazatelj da mora da se reaguje, da se drugačije osmisli sistem na dobrobit i interes svih strana, sa jedne strane ministarstva, sa druge strane korisnika sredstava.
NN: Koji su planovi Audio vizuelnog centra za 2024. godinu?
ILIĆ: Mi ćemo nastaviti istim tempom. Trebalo bi po usvajanju budžeta za 2024. godinu da znamo koja nas sredstva očekuju i na osnovu tih sredstava mi ćemo napraviti naš plan i program, rasporediti ga prioritetno na konkurse. Voljela bih i bilo bi važno, jer je treća godina od osnovanja centra, da uspješan bude konkurs za proizvodnju dugog igranog filma i da se uđe u produkciju. Takođe, radujem se premijerama svih filmova koje smo podržali ove godine, a koji bi trebalo da se realizuju u sljedećoj. Radujem se da vidim interesovanje javnosti, medija i struke za premijera tih fimova. Radujem se da vidim kako će oni izgledati, koliko će biti učešće naših stvaralaca i autora u tim projektima, tako da nas čeka vrlo zanimljiva i uzbudljiva godina u kojoj će se konkretnije vidjeti rad Audio-vizuelnog centra.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.