Ja sam najrasijaniji naučnik na svijetu. Zašto? Zato što mislim o mnogim stvarima i jedna mi misao sustiže drugu. Mislim da je to osobina svih naučnika. Ne volim kritike, i to iz jednostavnog razloga, kritičari uglavnom nemaju pojma šta je to što kritikuju, govorio je o sebi Isak Njutn, jedna od najvećih ličnosti u istoriji civilizacije.
Bio je engleski fizičar, matematičar, astronom, alhemičar i filozof prirode. Rođen je 4. januar 1643. u Vulstorpu, u grofoviji Linkolnšir, u bogatoj farmersko-stočarskoj porodici i živio je do 31. marta 1727. godine, kada je preminuo u Londonu.
Njegova studija "Matematički principi prirodne filozofije" (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica) objavljena 1687. godine, koja opisuje univerzalnu gravitaciju i tri zakona kretanja, postavila je temelje klasične (Njutnove) mehanike i poslužila kao primjer za nastanak i razvoj drugih modernih fizičkih teorija. Izvodeći iz ovog svog sistema Keplerove zakone kretanja planeta, on je bio prvi koji je pokazao da se kretanja tijela na Zemlji i kretanja nebeskih tijela potčinjavaju istim fizičkim zakonima. Ujedinjujuća i deterministička moć njegovih zakona dovela je do revolucije u nauci i do daljeg napretka i uzdizanja heliocentrizma.
U mehanici Njutn je takođe ukazao na jedan novi, veliki, značaj principa održanja impulsa i momenta impulsa. U optici, on je napravio prvi praktični refleksioni (ogledalski) teleskop i otkrio da se propuštanjem bijele svjetlosti kroz staklenu prizmu ona razlaže u spektar svih boja. On je takođe formulisao empirijski zakon hlađenja, proučavao brzinu zvuka i predložio teoriju o porijeklu zvijezda. U matematici Njutn dijeli zasluge sa Gotfridom Lajbnicom za otkriće infinitezimalnog računa. On je takođe izložio i uopštenu binomsku teoremu, razvijajući na taj način tzv. Njutnov metod za aproksimacije nula funkcije i doprinoseći proučavanjima razlaganja funkcija u redove.
DJETINJSTVO I ŠKOLOVANJE
Isak Njutn oca, po kojem je dobio ime, nažalost nije upoznao, jer je preminuo tri mjeseca prije Isakovog rođenja. I pored toga što je bio materijalno obezbijeđen, Isak nije imao naročito srećno djetinjstvo. Kada su mu bile tri godine, njegova majka Hana se preudala, ostavivši svojoj majci dijete na staranje. Njutn je školovanje započeo u seoskoj školi, da bi kasnije bio poslat u Kraljevsku školu u Grantamu. Iz te ustanove, sa osamnaest godina Njutn odlazi na Triniti koledž u Kembridžu, odlučan da se u potpunosti posveti nauci i istraživanjima. Ta odluka imala je veliki uticaj na njegov privatni život - zbog matematike se odrekao mnogih stvari.
Pred sam kraj školovanja, 1665. godine, Njutn uspostavlja generalizovanu binomnu formulu, iz koje će kasnije razviti infinitezimalni račun, i polako privlači pažnju svojih profesora u Kembridžu. U to doba, tačnije 1666. godine, Njutnu se prvi put javila ideja o sili gravitacije.
ZAKON GRAVITACIJE
Postoji priča za koju se ne može sa sigurnošću tvrditi da li je potpuno istinita, a u vezi je sa otkrićem gravitacione sile. Po ovoj priči Njutn je jednoga dana sjedio u voćnjaku kuće u kojoj je rođen i ugledao kako sa drveta na zemlju pada jabuka. Najednom mu je palo na pamet pitanje: "Zašto jabuka nije odletjela nekuda uvis ili pak u stranu?" Razmišljajući, došao je do zaključka da sigurno postoji neka snaga zemlje koja privlači sva tijela ka tlu. Od dana kada je posmatrao jabuku, često je razmišljao o toj temi. Jedne ljetnje večeri na nebu je ugledao pun Mjesec. Zapitao se zašto se Mjesec stalno kreće na taj način da ga ljudi vide sa zemlje? Zašto nikada ne ode nekuda u dubinu vasione, ili zašto nikada ne krivuda po nebu? Onda je zaključio da, ako jabuka pada na Zemlju jer je privlači neka snaga Zemljine kugle, mora da isto važi i za Mjesec. Zaključio je da Zemljina snaga privlači i Mjesec i zato se on kreće uvijek istom putanjom. Ovu silu Njutn je nazvao gravitacija, a bila mu je potrebna čitava decenija da svoju teoriju u potpunosti razvije i objelodani.
Svoje najveće djelo "Matematički principi prirodne filozofije" Njutn je napisao za samo godinu i po dana, i to se smatra začetkom novog doba u mehanici i astronomiji.
ISKUSTVO PROFESORA
Iako je više od trideset godina bio univerzitetski profesor, među svojim studentima Njutn nije bio omiljen. Zbog opširnih predavanja, teških za praćenje, studenti su često izbjegavali njegove časove pa se nerijetko dešavalo da na čas ne dođe niko. Među kolegama taj matematičar ćudljive prirode, ne naročito druželjubiv i otvoren, imao je samo jednog bliskog prijatelja De Dilija. Jedino je s njim imao hrabrosti da podijeli razmišljanja o svojim istraživanjima i djelima koja je napisao.
Njutn je svoja djela čuvao i dugo je oklijevao da ih objavi, zbog velike nesigurnosti i straha da će naići na loš prijem i stroge kritike. Tako je sujeta i ljubomora često znala da baci sjenku na genijalnost tog velikog matematičara, što je ponajviše došlo do izražaja u čuvenom sporu o prioritetu sa pomenutim Lajbnicom. Epilog tog naučnog sukoba bila je presuda Londonskog kraljevskog društva, koje je 1713. godine donijelo odluku da se Njutnu prizna prioritet, a Lajbnic proglasi plagijatorom. Do dana današnjeg dovodi se u pitanje pravičnost te presude, pogotovo ako se ima u vidu da je u to doba Njutn bio član tog društva, a sumnja se i da je on sam sačinio presudu.
KRAJ NAUČNOG RADA I SMRT
Njutn je doživio i težak nervni slom, poslije kojeg se zauvijek povukao iz naučnog rada. Pred kraj života nastanio se u blizini Vinčestera sa svojom nećakom i njenim mužem, koji su se starali o njemu. Umro je jedne martovske noći 1727. godine, sasvim tiho, u snu. Nakon smrti, u njegovom tijelu je nađena velika količina žive koja bi mogla da objasni njegovo ekscentrično ponašanje u poznim godinama, kao i nervni slom koji je doživio. Sahranjen je u Vestminsterskoj opatiji, a na spomeniku Isaka Njutna stoji urezan natpis: "Neka čestitaju sebi smrtni što je takva i tolika dika roda ljudskog na svijetu bila."
Zakon gravitacije
Njutnov zakon gravitacije kaže da se svaka dva tijela privlače uzajamno silom koja je proporcionalna (u skladu) umnošku njihovih masa, a obrnuto proporcionalna kvadratu njihove međusobne udaljenosti. Formula za zakon gravitacije je
F - uzajamna sila privlačenja između dva tijela (kg), i vrijedi F = F1 = F2,
G - univerzalna gravitacijska konstanta koja otprilike iznosi 6,67428 × 10−11 N m2 kg−2,
m1 - masa prvog tijela (kg),
m2 - masa drugog tijela (kg),
r - međusobna udaljenost između središta dva tijela (m).
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
