Mnogo sličnih ili potpuno istih toponima pronaći ćete na prostoru nekadašnje Jugoslavije, pa i dalje, u zemljama u kojima je slovensko stanovništvo dominantno, pa čak i u onim zemljama u kojima ti toponimi samo čuvaju sjećanja na svoje nekadašnje stanovništvo. Takav slučaj je i sa Ljubićem. Prva asocijacija na pomen Ljubića kod gotovo svakog čitaoca "Nezavisnih novina" biće vezana za istoimenu planinu u opštini Prnjavor. Radi se o drugoj najsjevernijoj planini u Bosni i Hercegovini (najsjevernija je Motajica). Stanovnici Viteza znaju za selo Ljubić u svojoj opštini. Takođe, to je i ime većeg sela u opštini Knić u Srbiji, ali isto tako i ime brda i naselja u opštini Čačak.
Iako je Ljubić ili Ljubić kej, kako je zvanični naziv ove mjesne zajednice sa lijeve obale Morave, gotovo potpuno srastao sa gradom Čačkom, stariji ili izvorni stanovnici Ljubića ističu da je Ljubić po mnogo čemu specifičan i drugačiji, prije svega po mentalitetu, u odnosu na Čačak.
S ponosom se sjećaju vremena od 1857. do 1959. godine kada je Ljubić bio opština.
Ističu da i danas sa svojih 18.000 stanovnika Ljubić ima potencijal da bude opština, pošto susjedna Požega ima duplo manje stanovnika, dok Gornji Milanovac ima tek koju hiljadu više.
Mnogi su mišljenja da bi se time Ljubić mnogo brže razvijao. A, od stanovnika Ljubića saznao sam i podatak da je 19. novembra 1719, upravo u Ljubiću, potpisan sporazum zajedničke komisije Austrije i Turske o razgraničenju, koji je važio 20 godina i po kom je Ljubić i veći dio Čačka pripao Austriji.
Brdo Ljubić je iznad samog naselja i sa njega se, za vedrih dana, pruža predivan pogled na grad Čačak. Iako je bio 2. januar, kada se može očekivati debeli minus i snijeg do koljena, dan je bio vedar i prijatno topao. Maja i ja krenuli smo u osvajanje ovog istorijskog brda, udaljenog četiri kilometra od Čačka, poznatog iz Drugog srpskog ustanka po čuvenoj istoimenoj bici koja će odlučiti ishod samog ustanka i time biti temeljni kamen u obnovi srpske države.
Bitka ili boj na Ljubiću najvažnija je bitka Drugog srpskog ustanka. Opjevana je i u narodnoj pjesmi. Odigrala se između 25. aprila i 6. juna 1815. godine. Srpske ustanike u prvoj fazi u napadima na Čačak predvodili su gospodar Jovan Obrenović (rođeni brat kneza Miloša) i vojvoda Lazar Mutap (Ćušajić), dok se druga, defanzivna faza boja odvijala između Čačka i Ljubića. Postoje različiti podaci o broju vojnika sa obje strane, ali po zvaničnim podacima na Ljubiću turske snage pod komandom Đaja-paše Imšira raspolagale su sa 5.000 vojnika, dok su im se suprotstavljali srpski ustanici sa oko 1.500 vojnika. Borbe su bile žestoke, što svjedoče pogibije Đaja-paše sa jedne i herojska smrt Tanaska Rajića prilikom odbrane dva topa srpske artiljerije, s druge strane. Konačna pobjeda srpske vojske u ovom boju bila je od presudne važnosti za ishod Drugog srpskog ustanka i obnovu, odnosno autonomiju, i 60 godina kasnije potpunu samostalnost Srbije. Podigla je ugled i moral ustanika u narodu.
Ali za usmeno primirje između kneza Miloša i Marašli Ali-paše bilo je potrebno još nekoliko mjeseci. Uz herojstvo srpskih ustanika presudna je bila, rekao bih, i mudrost kneza Miloša Obrenovića.
Nakon bitke Miloš je zabranio bilo kakvu odmazdu prema zarobljenim turskim vojnicima i njihovim porodicama, te im je dodijelio zaštitu i siguran odlazak u druge krajeve pod turskom kontrolom.
Knez Miloš je u spomen na pobjedu na Ljubiću podigao Crkvu Svetog Save na Savincu 1819. Vremenom crkva je postal grobnom crkvom porodice Vukomanović.
Na brdu Ljubić danas dominiraju Memorijalni kompleks i crkva posvećena knezu Lazaru. Najstariji spomenik u kompleksu je spomenik posvećen Tanasku Rajiću i poginulim ustanicima iz 1815.
Spomenik je podignut 1938. godine po projektu vajara Milovana Krstića. Izrađen je u obliku osam metara visokog obeliska na postolju, ukrašenom bronzanim frizom sa predstavom Tanaska Rajića kako gine braneći top. (Drugi spomenik ovom junaku postavljen je 2017. na kružnom toku u Ljubiću i replika je već postojećeg spomenika iz Stragara, Rajićevog rodnog mjesta.) Inače, sam grob Tanaska Rajića u neposrednoj je blizini Memorijalnog kompleksa, u izvojenom dijelu dvorišta obližnje kuće. Radovi na Memorijalnom kompleksu nastavljeni su 1978. godine i posvećeni su događajima i ratnicima svih oslobodilačkih ratova Srbije u 19. i 20. vijeku, pa je u sklopu kompleksa i groblje željezničara i radnika nastradalih u NOB-u, tu je i grob narodnog heroja Radomira Đurakića, kao i grobovi nastradalih crvenoarmejaca koji su učestvovali u oslobađanju Čačka i ovog kraja.
Posljednji dodatak Memorijalnom kompleksu je Crkva Svetog kneza Lazara. Posvećena je knezu i svim srpskim mučenicima. Rađena je po projektu arhitekte Predraga Ristića, sestrića čuvenog Ivana Tabakovića. Građena je u periodu od 2003. do 2008. Crkvu je osveštao 2013. tadašnji srpski patrijarh Irinej. A, kao što neko reče, pogibija kneza Lazara na Kosovu bila je početak propasti srpske srednjovjekovne države, dok je pobjeda u boju na Ljubiću bila početak obnove i izgradnje savremene Srbije.
Memorijalni kompleks na Ljubiću jasno nam govori o teškoj prošlosti i herojstvu srpskog naroda. Ali i opominje da je uopšte na balkanskoj vjetrometini bilo i previše ratova, krvi, mrtvih. Vrijeme je svima nama na Balkanu da iz teške istorije izvučemo pouku, da se ugledamo i na hrabrost, ali još više na, rekao bih, Miloševu mudrost. Vrijeme je da ratovi postanu prošlost i da život nadjača smrt. A naselje i ovo predivno brdo imaju tako lijepo ime. Ljubić!
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.