PARIZ - Potez Emanuela Makrona, francuskog predsjednika, da raspusti parlament i raspiše vanredne parlamentarne izbore zbog loših rezultata njegove stranke na evropskim izborima u Francuskoj opisan je kao njegovo "ekstremno kockanje".
Analitičari smatraju ovaj Makronov potez rizičnim, jer je njegova stranka Preporod osvojila svega 15,2 odsto podrške birača u odnosu na krajnju desnicu Marin le Pen Nacionalno desničarsko okupljanje, koje je dobilo 31,5 odsto podrške birača.
Makronova šokantna najava odmah je postala glavna priča o rezultatima izbora u EU, dok su se analitičari trudili da shvate na šta on igra.
Mudžaba Rahman, analitičar konsultantske kuće "Eurasia Group", opisao je to "ili kao proračunati rizik ili ludo kockanje".
Nakon trodnevnog glasanja u Evropskoj uniji mejnstrim grupacije su, kako se i očekivalo, uspjele da zadrže većinu u Evropskom parlamentu, ali su birači poslali snažnu poruku vlastima na nacionalnom nivou, a najviše su oslabljene vlade u Francuskoj i Njemačkoj.
Kao što ankete predviđale, glavna pro-EU alijansa desnog centra, lijevog centra, liberalnih i zelenih partija zadržala je, prilično ubjedljivo, svoju većinu. Evropski nacionalkonzervativci i krajnja desnica ostvarili su značajan uspjeh, osvojivši malo manje od četvrtine od ukupno 720 poslaničkih mjesta - što je njihov najbolji rezultat do sada.
Njihov uspjeh najizraženiji je u Francuskoj, a u Njemačkoj je takođe, uprkos brojnim skandalima, uključujući prikrivanje nacizma, Alternativa za Njemačku (AfD) osvojila veći procenat nacionalnih glasova (16%) nego bilo koja od tri stranke koje čine koaliciju kancelara Olafa Šolca.
Ovo je zabrinjavajući razvoj događaja u dvije zemlje koje su tradicionalno bile motor pokretač Evropske unije, ocjenjuje britanski "Guardian". Francuska se suočava sa rizikom od desničarske većine u parlamentu, dok je njemačka vlada dodatno oslabljena.
Tako će Francuzi na birališta za parlament ići u dva kruga - 30. juna i 7. jula.
Čini se da Makron računa na veću izlaznost i opreznije glasanje na nacionalnim izborima, napisao je Rahman na platformi X. Glasači često koriste izbore za Evropski parlament za kažnjavanje nepopularnih domaćih vlada.
U svakom slučaju, Makron, koji je suočen sa 65 odsto neodobravanja kod kuće, vjerovatno bi bio primoran na prijevremene parlamentarne izbore u pokušaju da progura budžet za 2025. kasnije ove godine, ukazao je Rahman.
Inače, francuske opozicione ljevičarske stranke obavezale su se da će nominovati zajedničke kandidate na predstojećim parlamentarnim izborima.
Naime, ubrzo poslije objavljivanja preliminarnih rezultata, Makron je u petominutnom video-obraćanju objavljenom na društvenim mrežama, rekao da je, nakon obavljenih konsultacija koje su predviđene članom 12 francuskog Ustava, odlučio da raspusti skupštinu, prenosi Euronews.
Neposredno prije toga, Žordan Bardela, štićenik Marin le Pen, koji je bio vodeći kandidat krajnje desnice na ovim izborima, u pobjedničkom govoru pozvao je Makrona da povuče takav potez.
Govoreći o raspuštanju skupštine, francuski predsjednik je u svom obraćanju rekao da je "uspon nacionalista i demagoga prijetnja naciji i cijeloj Evropi, ali i mjestu Francuske u Evropi i svijetu".
Marin le Pen, liderka Nacionalnog okupljanja, pozdravila je Makronovu odluku o raspisivanju izbora, dodajući da su "oni spremni za glasanje".
Inače, francuske opozicione ljevičarske stranke obavezale su se juče da će nominovati zajedničke kandidate na predstojećim parlamentarnim izborima. Francuski socijalisti, zeleni, komunisti i radikalnija stranka Nepokorena Francuska pozvali su u saopštenju na zajedničku platformu koja će, kako je navedeno, "predstavljati alternativu Emanuelu Makronu i boriti se protiv rasističkog projekta krajnje desnice", prenosi Reuters.
Parlamentarni izbori se u Francuskoj obično održavaju na svakih pet godina, i to u nedjeljama poslije izbora predsjednika.
Sljedeći redovni izbori bili su planirani za sredinu 2027. godine.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.