BRISEL - Države članice Evropske unije usvojile su prošle nedjelje Akt o vještačkoj inteligenciji, prvi zakon na svijetu koji se bavi tom najsavremenijom tehnologijom, a predstavnici pojedinih država članica ukazali su na buduće izazove prilikom primjene ovih pravila u okviru nacionalnog zakonodavstva.
Ministri EU su prošle nedjelje jednoglasno odobrili usvajanje ovog zakona kojim se reguliše upotreba transformativne tehnologije u visoko rizičnim situacijama, kao što su sprovođenje zakona i zapošljavanje.
Odredbe prvog zakona o vještačkoj inteligenciji
Uredbom EU dozvoljava se ili zabranjuje upotreba vještačke inteligencije u zavisnosti od rizika koju ima po ljude i identifikuju sistemi visokog rizika koji se mogu koristiti samo ako se pokaže da poštuju osnovna prava.
Sistemi vještačke inteligencije za biometrijsku kategorizaciju zasnovanu na političkim, vjerskim, filozofskim uvjerenjima ili rasi i seksualnoj orijentaciji biće zabranjeni.
Takođe, zabranjeni za upotrebu biće i sistemi koji procjenjuju ljude na osnovu njihovog ponašanja ili ličnih karakteristika ili vještačka inteligencija koja je sposobna da manipuliše ljudskim ponašanjem.
Uz to, biće zabranjeni sistemi za proširenje ili kreiranje baza podataka lica snimljenih neselektivno putem interneta ili audiovizuelnih snimaka.
Međutim, propis podrazumijeva izuzetke, tako da bezbjednosne snage mogu da koriste biometrijske identifikacione kamere, uz sudsko ovlašćenje, kako bi, na primjer, spriječili terorističke prijetnje.
Zakonom je predviđeno da sadržaj generisan pomoću vještačke inteligencije, kao što su tekstovi, slike ili video zapisi, mora da bude označen kao takav, što bi moglo da pomogne u zaštiti gledalaca od obmanjujućeg sadržaja, kao što je dipfejk.
Sistemi visokog rizika moraće da dobiju sertifikat od odobrenih tijela prije nego što budu stavljeni na tržište EU.
Nova kancelarija za vještačku inteligenciju nadgledaće sprovođenje zakona na nivou EU, a nepoštovanje uredbe može dovesti do kazni do 35 miliona eura ili sedam odsto godišnjeg prihoda kompanije, u zavisnosti od vrste prekršaja.
Evropska komisija je predložila prvi nacrt Zakona o veštačkoj inteligenciji u aprilu 2021. godine, u vrijeme kada je Portugalija predsjedavala Savjetom EU.
Zakon o veštačkoj inteligenciji je dobio podršku većine poslanika Evropskog parlamenta u martu 2024. godine, a nakon što su ga odobrili ministri EU, treba da ga potpišu predsjednici zakonodavnih tijela EU. Potom će biti objavljen u Službenom listu EU i tehnički postaje zakon 20 dana kasnije, ali će njegove različite odredbe stupati na snagu postepeno tokom naredne dvije godine.
Izazovi pred članicama Evropske unije
Pošto je zakonodavni proces pri kraju, zemlje članice EU moraće da implementiraju uredbu u svoje nacionalno zakonodavstvo, a predstavnici nekih zemalja ukazali su tokom prošlonedjeljnog sastanka na neke buduće izazove.
"Pokušali smo da pronađemo ravnotežu između dva pristupa kako bi se vještačka inteligencija razvila i da, na primjer, manje kompanije ne budu opterećene birokratijom, ali da istovremeno korišćenje vještačke inteligencije u evropskom okruženju ima svoje barijere", rekao je zamjenik češkog premijera za digitalizaciju i ministar regionalnog razvoja Ivan Bartoš.
Fokus na proces primjene stavio je i slovački državni sekretar Ministarstva za investicije, regionalni razvoj i informatiku Ivan Ivančin, koji je rekao da "to predstavlja priliku za učenje".
Istovremeno, dodao je, važno je sprovesti konkretne korake koji će stvoriti čvrst temelj za dalji razvoj.
Usvajanje Zakona o vještačkoj inteligenciji podržala je privremena vlada Bugarske.
Izvršni direktor Bugarskog udruženja preduzetnika Dobromir Ivanov rekao je da je taj zakon "korak u pravom smijeru", ali je naglasio da je važno gledati šta će se od sada raditi.
On je dodao da primjena ne bi trebalo da bude previše restriktivna ili da uništi lokalna preduzeća.
Grčki premijer Kirijakos Micotakis je tokom konferencije u Atini o zdravstvenom sistemu i izazovima u budućnosti govorio o primjeni vještačke inteligencije u zdravstvu i naglasio da je prilikom obrade podataka o pacijentima, uz pomoć vještačke inteligencije, važno da se njome bezbjedno upravlja.
Slovenačka ministarka za digitalnu transformaciju Emilija Stojmenova Duh upozorila je na nedostatak stručnjaka za vještačku inteligenciju.
"U ovom trenutku, ne samo u Sloveniji, već i u Evropi uopšte, nemamo dovoljno kvalifikovanih stručnjaka, tako da treba da radimo na tome", poručila je ona.
Ona smatra da bi stručnjaci iz svih zemalja članica trebalo da učestvuju u regulatornom tijelu EU za vještačku inteligenciju, koje je osnovala Evropska komisija.
To će, kako je dodala, olakšati sprovođenje zakona u državama članicama.
U Rumuniji je prošle nedelje počela izgradnja prvog istraživačkog instituta za vještačku inteligenciju na Tehničkom univerzitetu u gradu Kluž-Napoka, koji će se fokusirati na razvoj rješenja vještačke inteligencije za oblasti od vitalnog značaja, kao što su zdravlje, transport, sajber bezbjednost i druge.
Članak je proizveo Tanjug u saradnji sa evropskim agencijama u okviru projekta European Newsroom (ENR).
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.