Atmosferski gasovi na Marsu dosta su tajnoviti. Naučnici su se prvo bavili misterijom metana koji se svako malo pojavljivao pa nestajao, a sada su otkrili da se ista stvar događa s kiseonikom iznad područja kratera Gale.
Naime, nivo kiseonika malo raste pa malo pada i to u količinama koje ne mogu objasniti poznati hemijski procesi.
Ove varijacije otkrio je rover Curiosity koji polako i metodično putuje po dnu kratera i podnožju planine Sharp, koja se nalazi u njegovom središtu.
Rover ne analizira samo tlo Crvene planete nego i sastav Marsove atmosfere. Boravi u krateru dalekog planeta već tri Marsove godine (odnosno šest Zemljinih), a astrofizičari su primijetili da se nivo kiseonika u atmosferi planete ne ponaša u potpunosti onako kako bi trebalo, piše "Science Alert".
Da ne bi bilo zabune, na Marsu nema jako puno kiseonika. Većinu njegove tanke atmosfere čini ugljen-dioksid (95%), odnosno CO2. Ostatak čine: 2,6% azot, 1,9% argon, 0,16% kiseoik i 0,06% ugljen-monoksid (CO).
Suprotno tome, Zemljina atmosfera se sastoji uglavnom od zota (78,09%) i kiseonika (20,95%)
Na Marsu se tokom godine mijenja atmosferski pritisak. Na zimskoj hemisferi, CO2 se smrzava iznad pola, što na tom području uzrokuje pad pritiska. To rezultira preraspodjelom gasova radi izjednačavanja atmosferskog pritiska na cijeloj planeti. U proljeće se događa suprotan efekat, polarne kape ispuštaju CO2 čiji nivo onda raste na tom području da bi se kasnije izjednačio.
Dakle, fluktuacije nekih gasova mogu se predvidjeti razmjerno nivoima CO2. Argon i azot ponašaju se više-manje u skladu s tim modelom - ali ne i kiseonik.
Tokom proljeća i ljeta nivo kiseonika se poveća za oko 30 odsto, vrativši se na normalan nivo u jesen. To se događa svake godine, ali kako količina povišene vrijednosti kiseonika varira iz godine u godinu, čini se da nešto dodaje, a zatim ponovo oduzima taj gas iz vazdduha.
"Pokušavamo shvatiti šta se događa"
Naučnici za sada ne znaju šta bi moglo da uzrokuje razliku u nivoima kiseonika, odnosno kakav se hemijski proces krije iza ove anomalije.
"Pokušavamo shvatiti šta se događa", rekla je naučnica Melisa Trejner iz NASA instituta Goddard Space Flight Center.
"Činjenica da se stanje kiseonika ne ponavlja u istoj mjeri svake sezone upućuje na to da uzrok tome nije atmosferska dinamika. Očigledno se radi o nekom hemijskom izvoru za koji još uvijek nemamo objašnjenja", dodala je.
Ali postoji jedan trag - metan. I njegov nivo se na Marsu drastično povećava tokom ljetnih mjeseci, čak do 60 odsto. Možda nivo metana i kiseonika rastu u tandemu te ono što uzrokuje kolebanje nivoa metana uzrokuje i fluktuacije stanja kiseonika.
Oba gasa mogu da nastanu organskim putem; što bi značilo da su ih proizveli živi organizmi, ali i geološkim procesima.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.