Najnovija studija američkih astronoma otvara put budućim misijama koje će istraživati širenje vode, i potencijalno života, kroz svemir.
Donedavno su naučnici mogli samo nagađati da li su udaljeni zvjezdani sistemi nastajali u ledenim uslovima poput onih u našem Sunčevom sistemu. Sada je, prvi put, Svemirski teleskop Džejms Veb (JWST) pružio astronomima čvrste dokaze koji potvrđuju decenijama staru teoriju da ledeni materijali ne samo da postoje, već igraju ključnu ulogu u oblikovanju mladih planetarnih sistema.
Teleskop Džejms Veb ponovo pomjera granice
Opet pomjera granice kosmosa: Svemirski teleskop Džejms Veb otkrio je do sada najudaljeniju galaksiju u svemiru.
Naučnici sa američkog Univerziteta Džons Hopkins, pod vođstvom Čena Šijea, usmjerili su Vebov bliski infracrveni spektrograf (NIRSpec) ka HD 181327 – zvijezdi sličnoj Suncu, staroj 23 miliona godina, udaljenoj 155 svjetlosnih godina od Zemlje. Za razliku od našeg zrelog Sunčevog sistema, HD 181327 još uvijek posjeduje protoplanetarni disk ostataka koji se nije potpuno formirao u planete.
Mogućnosti JWST-a omogućile su nedvosmislenu detekciju vodenog leda u tom disku. Veb je jasno registrovao ne samo prisustvo vodenog leda, već i kristalnog vodenog leda, koji se nalazi i na mjestima poput Saturnovih prstenova i ledenih tijela u Kajperovom pojasu našeg Sunčevog sistema. Prisutnost vodenog leda pomaže formiranju planeta. Ti ledeni materijali takođe bi mogli, na kraju, biti "isporučeni" na stjenovite planete koje bi se mogle formirati tokom nekoliko stotina miliona godina, objasnio je Ši u saopštenju NASA-e.
Potvrda prethodnih pretpostavki
Analiza je pokazala da vodeni led čini više od 20 odsto mase spoljašnjeg prstena ostataka, slično Kajperovom pojasu, gdje su uobičajene prljave grudve snijega sastavljene od leda i prašine. Suprotno tome, led čini samo oko 8 odsto materijala u srednjem pojasu diska, dok je u blizini same zvijezde gotovo potpuno odsutan. Taj pad vjerovatno je uzrokovan UV isparavanjem ili ledom zarobljenim u stjenovitim planetezimalima.
Teleskop zabilježio i najveće aurore u Sunčevom sistemu
JWST-ova otkrića potvrđuju sumnje koje je još 2008. izrazio NASA-in teleskop Spicer. "Kad sam bila studentkinja prije 25 godina, moj mentor mi je rekao da bi trebalo da ima leda u diskovima ostataka, ali prije Veba nismo imali dovoljno osjetljive instrumente za takva posmatranja. Najviše zapanjuje što ti podaci liče na nedavna zapažanja teleskopa drugih objekata u Kajperovom pojasu našeg sistema", kaže Kristin Čen iz Instituta za svemirski teleskop (STScI), koautorka studije objavljene u časopisu Nature.
Veoma aktivan protoplanetarni sistem
Pored ledenih prstenova, Veb je otkrio i područje bez prašine blizu zvijezde, kao i znakove aktivnih sudara u spoljašnjem disku. "HD 181327 je vrlo aktivan sistem. U njegovom disku ostataka dešavaju se redovni, kontinuirani sudari. Kada se ta ledena tijela sudare, oslobađaju sitne čestice prašnjavog vodenog leda, savršene veličine za detekciju pomoću Veba", rekla je Čen, prenosi Zimo.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.