Danas je srijeda, 4. maj, 124. dan 2022. Do kraja godine ima 241 dan.
1471. - Pobjedom pristalica dinastije Jork u bici kod Tuksberija nad vojskom dinastije Lankaster u "Ratu dviju ruža" engleski kralj Edvard Četvrti vratio krunu, zbacivši s prijestola Henrija Šestog.
1493. - Papa Aleksandar Šesti, Španac, izdao edikt o podjeli Novog svijeta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.
1825. - Rođen engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, vatreni pobornik teorije Čarlsa Darvina. Snažno se protivio tradicionalnoj teologiji i skovao je termin "agnosticizam" da bi opisao sopstvenu poziciju. Od 1883. do 1885. bio je predsjednik Kraljevskog društva /Akademija nauka/. Evolucionistička shvatanja iznio je u djelu "Mjesto čovjeka u prirodi". Ostala djela: "Evolucija i etika", "Nauka i kultura", "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".
1827. - Rođen engleski istraživač DŽon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. vidio afričko jezero Viktorija, tvrdeći da je ono izvorište Nila. Prethodno je u januaru iste godine s Ričardom Bartonom, koji je predvodio ekspediciju, otkrio jezero Tanganjika. NJegovu teoriju o izvorištu najveće afričke rijeke osporavao je Barton, koji je smatrao da je Tanganjika izvorište Nila, pa je Spik kao predvodnik nove ekspedicije u julu 1862. uspio da stigne do mjesta na kojem Nil izvire iz jezera Viktorija. Uoči rasprave dvojice istraživača u Kraljevskom geografskom društvu u Londonu Spik se nesrećnim slučajem ubio u septembru 1864. tokom lova na jarebice.
1869. - Umro srpski pisac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, prvi predsjednik Matice srpske, protivnik Vuka Karadžića - za razliku od njega branio je etimološki pravopisni princip i negirao fonetski. Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim riječima. Bio je advokat, direktor gimnazije u Novom Sadu i radio je na izradi Građanskog zakonika Srbije. Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu" i pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko". Pisao je poeziju u pseudoklasicističkom stilu i prevodio grčke i rimske pisce - Homera, Horacija i Vergilija - i njemačke, uključujući Johana Volfganga Getea.
1885. - Umro srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. U vrijeme njegove vladavine donesen je Građanski zakonik i reformisano sudstvo, Srbiji 1856. na Pariskom kongresu date garancije velikih sila i objavljeno "Načertanije" Ilije Garašanina /spoljnopolitički program/. Poslije svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića na prijesto su ga 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja njihovom Savjetu i vezivanja za Austriju, "kajmakamska" struja ustavobranitelja ga je zbacila 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na prijesto kneza Miloša Obrenovića.
1891. - U Beogradu osnovana Željeznička zadruga radi kreditiranja osoblja Srpskih državnih željeznica. Zadruga se održala do danas uprkos nizu ratova i promjena sistema.
1903. - Poginuo Goce Delčev, vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji protiv Turaka. Za njega bugarska istoriografija tvrdi da je bugarski nacionalni junak, a skopski izvori da je - makedonski. U Sofiji je kao pitomac vojne škole širio socijalističke ideje, pa je iz nje izbačen. Zbog niskog rasta nije uspio da se upiše na Vojnu akademiju u Beogradu. Dvije godine je bio učitelj, a od 1896. se s malom četom borio protiv Turaka. Poginuo je tri mjeseca prije izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odlagao, smatrajući s pravom da je preuranjen i slabo pripremljen.
1919. - Kineski studenti demonstrirali protiv odluke Versajske mirovne konferencije da njemačke posade u provinciji Šantung preda Japanu. Akcija poznata kao "Pokret 4. maja", u koju su ubrzo uključeni i radnici, odlučujuće je podstakla osnivanje Komunističke partije Kine u julu 1921.
1928. - Rođen egipatski državnik Hosni Mubarak, predsjednik Egipta od 1981. godine, nakon ubistva Anvara el Sadata.
1929. - Rođena američka glumica holandskog porijekla Eda fan Hemstra Hepbern, poznata kao Odri Hepbern, ambasador dobre volje UNICEF-a. Filmovi: "Praznik u Rimu" /nagrada "Oskar"/, "Doručak kod Tifanija", "Moja draga ledi", "Sabrina", "Rat i mir", "LJubav popodne".
1960. - Sovjetski lider Nikita Hruščov objavio da je 1. maja duboko iznad teritorije SSSR-a oboren američki špijunski avion "U-2" i da je zarobljen pilot Geri Pauers. Zbog toga je otkazana konferencija velikih sila u Parizu - Hruščov je odbio susret s predsjednikom SAD Dvajtom Ajzenhauerom.
1970. - Američka Nacionalna garda ubila četiri i ranila 11 studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo, koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.
1979. - Vođa konzervativaca Margaret Tačer poslije pobjede nad laburistima na parlamentarnim izborima postala prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.
1980. - Umro Josip Broz Tito, doživotni predsjednik SFRJ i Saveza komunista Jugoslavije, vrhovni komandant oružanih snaga, koji je upravljao Jugoslavijom 35 godina. Rođen je 25. maja 1892. godine u Kumrovcu, Hrvatska. Izučio je u Sisku bravarski zanat, pa je počeo da radi kao metalski radnik u Zagrebu, a zatim u fabrikama u više zemalja. Kao austrougarski kaplar učestvovao je u Prvom svjetskom ratu. Teško ranjen i zarobljen 1915. godine na Karpatima, na Istočnom frontu. Pobjegao iz zarobljeništva i učestvovao u Oktobarskoj revoluciji. U Jugoslaviju se vratio krajem oktobra 1920. godine, kada je postao član Komunističke partije Jugoslavije, a 1937. njen generalni sekretar, voljom Josifa Staljina, poslije smjenjivanja i strijeljanja Milana Gorkića. Radio je 1936. i 1937. u Kominterni u Moskvi. Kao vođa KPJ vodio je u Drugom svjetskom ratu partizanski ustanak protiv Nijemaca od 1941. godine do kraja rata. Bio je jedan je od osnivača i istaknutih lidera Pokreta nesvrstanih.
1982. - Argentinska armija u Foklandskom ratu raketom potopila britanski razarač "Šefild", usmrtivši 20 ljudi.
1990. - Izbore u Hrvatskoj dobila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana, koja se zauzimala za otcjepljenje Hrvatske od SFR Jugoslavije, što je ubrzo izazvalo građanski rat.
1999. - U vazdušnoj bici protiv četiri aviona NATO pakta na nebu iznad Valjeva u avionu "mig 29" poginuo pilot potpukovnik Milenko Pavlović, komandant 204. lovačkog avijacijskog puka VJ u Batajnici. Na radio-vezi zabilježene su njegove posljednje riječi u neravnopravnoj borbi: "Imam ih, imaju i oni mene"... Posmrtno je unaprijeđen u čin pukovnika.
1999. - Parlament Bugarske odobrio avionima NATO pakta korišćenje bugarskog vazdušnog prostora u agresiji na Saveznu Republiku Jugoslaviju. Isto je postupila i Rumunija, ali su rumunski aerodromi, zbog tehničke neopremljenosti, bili neupotrebljivi za letjelice NATO-a.
2001. - Predsjednik jugoslovenskog Koordinacionog tijela za jug Srbije Nebojša Čović i savezni ministar za etničke i nacionalne zajednice i član Koordinacionog tijela Rasim LJajić potpisali u Bujanovcu dvije izjave o primirju i uspostavljanju bezbjednosti i mira sa naoružanim Albancima u zoni Lučana i sela Turija u bujanovačkoj opštini.
2004. - Hrvatska ratifikovala Sporazum o raspodjeli sredstava i dugova bivše SFRJ.
2006. - Američki sud izrekao Zakarijusu Musaujiu kaznu doživotnog zatvora zbog terorističkog napada na SAD 11. septembra 2001. godine.
2007. - Preminuo akademik Gašo Miljanović, prvi predsjednik Ustavnog suda Republike Srpske.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
