Zagađenje vazduha je najveća pretnja po zdravu životnu sredinu, a sedam miliona ljudi na globalnom nivou umre prevremeno svake godine i ono mora biti rješavano kao regionalni i prekogranični problem, poručuju Ujedinjene nacije u Srbiji povodom Svjetskog dana čistog vazduha.
Na Svjetski dan čistog vazduha (za vedro nebo), UN u Srbiji pozivaju na aktivnosti u borbi protiv svih oblika zagađenja vazduha i podsticanje zajedničkih napora Vlade Republike Srbije, građana, civilnog društva i aktivista, u izgradnji sigurnije i zdravije životne sredine za sve.
Navode da su tokom 2021. godine zdravstveni troškovi vezani za zagađenje vazduha iznosili su 8,1 triliona dolara, ili 6,1 odsto globalnog BDP-a.
Zagađenje vazduha nesrazmjerno utiče na najugroženije i marginalizovane zajednice, one sa najmanje resursa da se zaštite. Takođe, više pogađa djecu i starije osobe, dok zagađenje vazduha u domaćinstvima najviše pogađa žene i djecu.
Zagađenje vazduha nije izolovan problem, već je direktno povezano sa klimatskim promjenama, gubitkom biodiverziteta i drugim oblicima zagađenja.
UN navode u saopštenju da zagađenje vazduha u Srbiji ima više uzroka: proizvodnja energije pomoću fosilnih goriva, neefikasni uređaji i mreže za grijanje, transport, poljoprivredna praksa, sagorijevanje otpada na nekontrolisanim deponijama.
"Potrebno je da se pozabavimo osnovnim uzrocima i njihovim uticajima u okviru šire borbe protiv klimatskih promjena, kako bismo u potpunosti realizovali zelenu transformaciju", poruka je UN.
Upozoravaju da zagađenje putuje bez granica, a da zagađivač vazduha može da pređe veći dio kontinenta u roku od tri do četiri dana.
"Zato zagađenje mora biti rješavano kao regionalno i prekogranično pitanje, kroz koalicije i saradnju između država, regiona i gradova", navedeno je u saopštenju.
Dok zimsko zagađenje vazduha ponekad brzo nestane sa zimskim vjetrom, zagađivači nastavljaju da putuju u druga područja i utiču na druge zajednice, usjeve i biodiverzitet.
Dodatni problem je to što se neki zagađivači vazduha formiraju hemijskim reakcijama u atmosferi. To znači da je za efikasno upravljanje kvalitetom vazduha potreban multisektorski pristup, koji se istovremeno bavi različitim zagađivačima i sarađuje sa svim zainteresovanim stranama.
U Srbiji je tokom posljednje dvije godine svijest javnosti naglo porasla, a građani zahtijevaju brže i odlučnije djelovanje lokalnih i nacionalnih institucija, konstatuju UN u saopštenju.
"Zagađenje vazduha je kompleksno pitanje koje će se rješavati na više nivoa-nacionalnom, lokalnom, pojedinačnom, kroz djelovanje u svim društveno-ekonomskim sektorima. To je odlična prilika za uvođenje društvenih, administrativnih i tehnoloških inovacija koje će podstaći ulaganja za dobrobit svih, za bolji kvalitet života", smatra Fransoaz Žakob, stalna koordinatorka UN u Srbiji.
Kaže i da bi trebalo brzo proširiti dobre prakse koje su uspješno testirane u Srbiji, te poručuje da UN obezbjeđuju podršku u oblastima u kojima se ukrštaju zdravstvena, socijalna, rodna, klimatska, energetska i ekološka politika.
Kao odgovor na zagađenje vazduha, UN u Srbiji nastavljaju da rade na inicijativama za poboljšanje kvaliteta vazduha, energetskoj efikasnosti, dekarbonizaciji, zelenom finansiranju, podizanju svijesti javnosti, upravljaju podacima, osiguravajući da su sva rješenja inkluzivna i da dopiru do ranjivijih grupa i naselja.
"Radimo sa krajnjim ciljem postizanja pozitivne promjene za ljude i planetu - što je jedna od najvažnijih ambicija Agende 2030", istakla je Žakob.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.