Astronomi su otkrili svijet kakav nikad ranije nije viđen - planetu koja pod uglom od 90 stepeni kruži oko para neobičnih zvijezda. Ovo je prvi put da postoje čvrsti dokazi o postojanju jedne od ovih "polarnih planeta" koja kruži oko para zvijezda, saopštila je Južna evropska opservatorija (ESO).
Šokantno otkriće kojim je dokazano da polarna planeta može da postoji napravljeno je korišćenjem Veoma velikog teleskopa (VLT) Evropske južne opservatorije (ESO).
Posljednjih godina otkriveno je nekoliko planeta koje kruže oko dvije zvijezde istovremeno, poput izmišljene planete Tatuin iz serijala "Ratovi zvijezda". Ove planete obično imaju orbite u istoj ravni u kojoj njihove matične zvijezde kruže jedna oko druge. Ranije je bilo nagovještaja da bi mogle postojati planete u upravnim, ili polarnim, orbitama oko dvojnih zvijezda: teoretski, ove orbite su stabilne, i detektovani su protoplanetarni diskovi u polarnim orbitama oko zvjezdanih parova. Međutim, do sada nije bilo jasnih dokaza ove polarne planete zaista postoje.
"Veoma sam uzbuđen što sam uključen u otkrivanje dokaza da ova konfiguracija postoji" rekao je Tomas Bejkroft, doktorand na Univerzitetu u Birmingemu, koji je vodio studiju objavljenu u žurnalu "Science Advances".
Egzoplaneta bez presedana, nazvana 2M1510 (AB) b, kruži oko para mladih smeđih patuljaka - objekata većih od gasovitih džinovskih planeta, ali premalih da bi bili prave zvijezde. Dva smeđa patuljka prave međusobna pomračenja gledano sa Zemlje, što ih čini dijelom onoga što astronomi nazivaju eklipsni dvojni sistem.
"Big surprise": astronomers find planet in perpendicular orbit around pair of stars www.eso.org/public/news/... [image or embed]
— Daniel Brown (@danielarthurbrown.com) April 17, 2025 at 12:20 AM
Ovaj sistem je nevjerovatno rijedak: to je tek drugi par eklipsnih smeđih patuljaka poznat do danas, i sadrži prvu egzoplanetu ikada pronađenu na putanji pod pravim uglom u odnosu na orbitu njene dvije matične zvijezde.
"Planeta koja kruži ne samo oko dvojnog sistema, već oko dvojnog sistema smeđih patuljaka, i koja je uz to u polarnoj orbiti, prilično je nevjerovatna i uzbudljiva" rekao je koautor studije Amori Trio, profesor na Univerzitetu u Birmingemu.
Tim je pronašao ovu planetu dok je precizirao orbitalne i fizičke parametre dva smeđa patuljka prikupljajući posmatranja instrumentom UVES na VLT-u u Opservatoriji Paranal, u Čileu. Par smeđih patuljaka, poznat kao 2M1510, prvi put je detektovan 2018. godine od strane Trioa i drugih pomoću projekta SPECULOOS.
Astronomi su posmatrali kako se orbitalna putanja dvije zvijezde u 2M1510 pomjera na neuobičajene načine ("gura i vuče"), što ih je navelo da zaključe o postojanju egzoplanete sa njenim čudnim orbitalnim uglom.
"Pregledali smo sve moguće scenarije i jedini koji je u skladu sa podacima jeste onaj u kojem se planeta nalazi u polarnoj orbiti oko ovog dvojnog sistema" dodao je Bejkroft.
"Otkriće je bilo slučajno, u smislu da naša posmatranja nisu bila prikupljena da bismo tražili takvu planetu ili orbitalnu konfiguraciju. Kao takvo, ono predstavlja veliko iznenađenje. U suštini, mislim da ovo pokazuje nama astronomima šta je sve moguće u fascinantnom svemiru u kojem živimo" zaključio je Trio, prenosi "Telegraf".
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.