Svakome bi trebalo odrediti da putuje s vremena na vrijeme. Čak i više: da nikada ne zastane duže nego što je neophodno. Čovjek nije stablo, vezanost je njegova nesreća, oduzima mu hrabrost, umanjuje sigurnost.
Vežući se za jedno mjesto, čovjek prihvata sve uslove, čak i nepovoljne, i sam sebe plaši neizvjesnošću koja ga čeka. Promjena mu liči na napuštanje, na gubitak uloženog, netko drugi će zaposjesti njegov osvojeni prostor, i on će počinjati iznova. Ukopavanje je prvi početak starenja, jer je čovjek mlad sve dok se ne boji da započinje. Odlazeći, čuva slobodu, spreman je da promjeni mjesto i nametnute uslove.
Napisao je ovo u romanu izdatom prije 56 godina "Derviš i smrt" Mehmed Meša Selimović, a meni danas može da posluži da objasnim motive zbog kojih putujem. Jedan od najboljih košarkaša Evrope svih vremena Dražen Petrović, prema svjedočanstvu njegove majke Biserke Petrović, govorio je da, kada ne trenira, osjeća da propada. Isto mi se događa kada ne putujem i ne otkrivam nove stvari vezane za duhovnost i mir. Uživam u plavetnilu Jadranskog i Egejskog mora i gabaritima mostova u Budimpešti, želja mi je da u godinama koje dolaze putujem Transsibirskom željeznicom. Ipak, ono što me najviše ispunjava su pohodi na planine. Jedan od njih bila je akcija Planinarskog saveza Republike Srpske "Srbija i Makedonija 2022", tokom koje sam se u periodu od 5. do 14. avgusta ove godine popeo na najviše vrhove Stare planine u Srbiji te Jakupice i Jablanice u Sjevernoj Makedoniji. Ekipa od 14 planinara je tokom uspješne akcije obišla i manastire Manasija, Prohor Pčinjski, Jovan Bigorski i Sveti Naum, a osvježenje od uspona pronašli smo na plažama Ohridskog jezera te smo posjetili i grad Ohrid.
Utvrđeni manastir na istoku
Nakon polaska iz Banjaluke put nas je odveo u Manasiju, vjerovatno najznačajniju građevina koja pripada Moravskoj školi arhitekture. Velelepni utvrđeni manastir je podigao despot Stefan Lazarević, čije se mošti nalaze u južnom dijelu crkve. Gradnja je trajala između 1407. i 1418. godine. Manastirski kompleks sastoji se od Crkve Svete Trojice, velike trpezarije i utvrđenja sa 11 tornjeva. Iako je sačuvana tek trećina fresaka u manastiru, živopis Manasije spade u najveće domete srpskog slikarstva srednjeg vijeka.
Po dolasku na Staru planinu stekao sam utisak da mi se zbog pogleda koje pruža, reljefa i zelenila ista može nazvati Irskom na istoku. Uspon na najviši vrh Stare planine u Srbiji (planina se proteže i kroz Bugarsku gdje ima i viših vrhova) Midžor (2.169 metara nadmorske visine) počeli smo ispod vrha Babin zub. Uz manje padavine koje su osvježile grupu u jutarnjim satima, na Midžor smo stigli oko 11 časova. Na putu do vrha sreli smo berače borovnica, planinare iz Beograda, Bugarske i Sjeverne Makedonije. Zbog lake zemljane podloge prekrivene travom uz osmijeh utvrdismo da je Stara planina livada za neke kamenite planine u našem kraju poput Prenja ili Maglića. U dobrom raspoloženju nakon Midžora dio grupe je otišao na Babin zub i na taj način počeo da privodi kraju avanturu u Srbiji.
Solunska glava, Ohrid, Crni kamen
Posjetom manastiru Prohor Pčinjski, koji se nalazi u blizini istoimenog graničnog prelaza između Srbije i Sjeverne Makedonije, pomenuta avantura je završena, a čekao nas je ostatak putovanja čije je krajnje odredište bio Ohrid. Na pauzi u sjevernomakedonskom selu Bogomil, gdje smo stali kako bismo se snabdjeli namirnicama za uspon na najviši vrh Jakupice Solunsku glavu (2.540 metara nadmorske visine), upoznali smo lokalca Ladu, koji nas je uz razgovor zaliven skopskim pivom sve pozvao na ručak u Prilep nakon uspona, što smo oduševljeno prihvatili.
Nakon dolaska na planinarski dom i priče naših domaćina o pijanom oficiru koji je na stražarskom mjestu na najvišem vrhu Jakupice prije stotinak godina vojsci rekao da se sa njega vidi 200 kilometara udaljeni Solun (što prema riječima naših domaćina "nema veze s mozgom"), odakle navodno potiče i ime samog vrha, otišli smo na tog dana dugo čekani odmor. Jakupica je planinski masiv u centralnom dijelu Sjeverne Makedonije, zapadno od Velesa, južno od Skoplja. Oduševljenje kod planinara izazvali su žubor planinskih potoka i vegetacija koju rijetko možemo da vidimo na kolosima visokim preko 2.000 metara nadmorske visine u našoj zemlji. Na planini se nalaze i dva glacijalna jezera. Pri izlasku na sami vrh upoznao sam "divnu djevojku", tri i po mjeseca staru ženku šarplaninca, koja pripada ljudima smještenima u jedan od objekata pored samog vrha. Ona mi je i bila prvi prijatelj s kojim sam mogao da podijelim radost zbog osvajanja vrha.
Makedonski specijaliteti kod ranije pomenutog domaćina Lade u Prilepu i posjeta manastiru Jovan Bigorski obilježili su nastavak putovanja ka Ohridu, gdje smo imali još jedan "slobodan dan" od uspona koji je iskorišten za posjetu manastiru Sveti Naum. Manastir se nalazi na jugoistočnoj obali Ohridskog jezera, osnovao ga je je pred kraj svog života 895. godine Sveti Naum, saradnik Svetog Klimenta Ohridskog, koji je u istom i sahranjen 910. godine. Udaljen je 29 kilometara južno od Ohrida, blizu albanske granicu, na stijeni koja dominira jezerom. Pored manastira nalazi se prelijepa plaža, iz vode se pruža prelijep pogled na manastir, a po našoj slobodnoj procjeni, temperature vode je preko 25 stepeni. U blizini se nalazi i izvor Crnog Drima, gdje smo se provozali čamcem i bili oduševljeni vodom rijeke koja je u ovom dijelu pitka.
Na Jablanicu, odnosno njen najviši vrh Crni kamen (2.257 metara nadmorske visine), ekspedicija potpomognuta sa dva sjevernomakedonska vodiča, preko sela Vevčani krenula je oko sedam časova ujutro. Jablanica je udaljena 14 kilometara od Ohridskog jezera i grada Struge. Greben ove planine viši je od 2.000 metara u dužini od preko 50 kilometara, a Crni kamen se nalazi u samom središtu planine. Na tridesetak metara od samog sačekao nas je izazov u vidu nevremena praćenog gradom, grmljavinama i jakim pljuskom, ali je ekipa nakon brzog fotografisanja krenula po naredbi Ljubiše Aramande (vođa uspona, predsjednik Planinarskog saveza Republike Srpske) u podnožje, koje je zbog iskustva planinara i dobre opremljenosti prošlo bez problema.
Narednog dana obišli smo Ohrid, gdje smo posjetili Biljanine izvore, te znamenitosti Starog grada, od kojih se najviše ističu tvrđava bugarskog cara Samuila, Ohridska arhiepiskopija, Crkva Svetog Jovana Kanea, Crkva Svete Sofije i antički teatar. Od 1980. godine grad Ohrid i Ohridsko jezero nalaze se na popisu UNESCO svjetske baštine kao spomenik kulture i spomenici prirode. Samo 27 spomenika, od čega sedam u Evropi su istovremeno obuhvaćeni u ove dvije liste.
U povratku sam osjećao tugu što trenutno napuštam sva ova mjesta na koja ću se sigurno vratiti jednog dana. Na auto-putu Beograd - Niš sunce je pržilo kroz prozor kombija, a meni su kroz glavu prolazili melodija i tekst Džona Denvera Country roads, take me home/To the place I belong/West Virginia, mountain mama/Take me home, country roads.
Posjeta Ambasadi BiH
Planinari koji su učestvovali na akciji Planinarskog saveza Republike Srpske "Srbija i Makedonija 2022" u povratku kući posjetili su Ambasadu Bosne i Hercegovine u Skoplju, gdje ih je primio ambasador Dragan Jaćimović.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
