Statua "Pobednik", jedan od simbola Beograda, koja je nekoliko mjeseci bila na restauraciji, postavljena je na obnovljeno postolje na Kalemegdanu, na mjestu gdje stoji već 91 godinu.
"Pobednik" je naziv trijumfalnog spomenika koji je podignut 1928. na Gornjem gradu beogradske tvrđave povodom proslave desetogodišnjice proboja Solunskog fronta. Čine ga bronzana muška figura sa sokolom u lijevoj ruci i spuštenim mačem u desnoj, a rad je vajara Ivana Meštrovića, dok je postament koji je koncipiran u vidu dorskog stuba s kanelurama na visokoj kubičnoj bazi, autorsko djelo arhitekte Petra Bajalovića.
Mnogobrojni Beograđani, ali i turisti, imali su priliku da uživo vide "ispeglani i utegnuti" simbol prijestonice, koji je protekla četiri mjeseca proveo na restauraciji u ateljeu vajara Zorana Kuzmanovića u Smederevu.
Za vraćanje "Pobednika" bila je angažovana specijalna kran dizalica. Učestvuje dvadesetak radnika, kako na zemlji, tako i na vrhu postamenta.
Izgradnja spomenika
Izrada i podizanje spomenika trajali su od 1913. do 1928. godine, mada prve ideje potiču iz 1912, kada se pobjedom u Prvom balkanskom ratu u javnosti počnju iznositi prijedlozi za podizanje spomenika u Beogradu, u slavu konačne pobjede nad Turcima. Predsjednik opštine Beograd Ljubomir Davidović i gradski čelnici u avgustu 1913. donose odluku da se ovaj veliki istorijski događaj obilježi podizanjem spomenika pobjedi.
Ideja
Prvobitno je zamišljen kao monumentalna fontana koja je trebalo da bude postavljena na prostoru Terazijskog platoa, odnosno Trga prijestolonasljednika Aleksandra, kako se trg tada zvao. Izgradnja fontane je počela glatko, ali ubrzo je izbio Prvi svjetski rat. Austrijski ultimatum natjerao je Meštrovića da napusti Beograd, te su usljed toga skoro svi završeni radovi morali biti napušteni. Za vrijeme okupacije od strane austrijskih, njemačkih i mađarskih trupa sve što je napravljeno osim figure "Pobednika" i lavovskih maski koje su takođe izrađivane za potrebe fontane potpuno je bilo razoreno.
Uzaludno traženje lokacije
Nakon završetka Prvog svjetskog rata ponovo je aktuelizovana ideja o podizanju fontane na Terazijama, ali s obzirom na to da finansijska sredstva u tom trenutku nisu mogla biti obezbijeđena, izvršeno je samo plaćanje livenja figure i lavovskih maski. Za to vrijeme figura je bila smještena u jednom magacinu vodovodnih cijevi na Senjaku. Ipak, 1923. godine došlo je do sporazuma između beogradske opštine i Meštrovića da se izradi spomenik na Terazijama, ali izbio je skandal i postavljanje je obustavljeno.
"Beogradska opština tražila je od mene pristanak da postavi 'Pobednika' na Terazijama privremeno. Međutim, kako znam da naše 'privremeno' traje često isuviše dugo, sporazumeo sam se s beogradskim arhitektom Bajalovićem za solidniji postament, na koji bi se figura imala postaviti. Opština je, kako sam čuo, počela da radi pa je prekinula posao. Šta ja imam da kažem? Ako misle da postave figuru na Terazijama, neka je postave. Ako su pronašli neko bolje mesto, neka je postave tamo - iako ja ne znam zašto ne bi mogla stajati na Terazijama. Na kraju, može da ostane tamo gde je i dosad bila - u šupi. Što se mene tiče, ja bih najviše voleo da se nađu mogućnosti da izradim celu česmu onako kako je zamišljena", rekao je Meštrović za tadašnju "Politiku".
Nakon dugih polemika, skulptura dobija svoje mjesto na platou Gornjeg grada beogradske tvrđave. Ova odluka opštine o mjestu postavljanja "Pobednika" se poklopila sa završetkom radova na uređenju savskog šetališta i velikog stepeništa na Kalemegdanu, kao i godišnjice obilježavanja proboja Solunskog fronta. Upravo u spomen tog događaja 7. oktobra 1928. godine je svečano otvoren novi dio Savske aleje i otkriven spomenik "Pobednik".
Tokom 91 godine, otkako je postavljen, rađeno je samo čišćenje spomenika od grafita i zaprljnosti te popunjavanje pukotina i spojnica kamene obloge. Godine 1996. izvršeni su radovi na sanaciji spomenika utiskivanjem "mega" šipova, ali oni nisu dali rezultate.
Tokom 2016. godine redovnim osmatranjem na spomeniku je konstatovano prilično oštećenje. Bronzana statua je 10. oktobra 2019. uklonjena sa stuba, na kojem je stajala od 1928. godine, kada je spomenik svečano otkriven. Statua je odnesena na restauraciju u umjetnički atelje vajara Zorana Kuzmanovića u Smederevo, a otpočeli su i radovi na rekonstrukciji stuba i postamenta. Završetak radova bio je najavljen za februar 2020. godine, kada je "Pobednik" i vraćen na svoje postolje.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.
